Wobec islamu XCIV

Kraje Półwyspu Arabskiego i Zatoki Perskiej: OMAN 

Kolejnym krajem muzułmańskim w omawianym przez nas regionie jest Oman. Położony w południowo-wschodniej części Półwyspu Arabskiego nad Zatoką Omańską i Morzem Arabskim, sąsiaduje z Jemenem, Arabią Saudyjską i Zjednoczonymi Emiratami Arabskimi. Sułtanat Omanu – jak brzmi oficjalna nazwa tego kraju – jest monarchią absolutną – bez parlamentu, konstytucji i partii politycznych. Całkowita władza spoczywa w ręku sułtana, którym obecnie jest Kabus Ibn Said. Jest on zarówno głową państwa, jak i szefem rządu. Poza tym kieruje również najważniejszymi ministerstwami (spraw zagranicznych, obrony i finansów).

Na terytorium obecnego Omanu już w II w. p.n.e. istniało silne i bogate państwo, rozwijające się głównie dzięki przebiegającym tam ważnym szlakom handlowym oraz produkcji kadzidła. Oman szczyci się tym, że jako pierwszy kraj dobrowolnie przyjął islam, szukając tym samym sposobu na zjednoczenie walczących ze sobą plemion oraz stworzenie silnego frontu wobec ataków ze strony Persów. Na zislamizowane w VII w. lokalne plemiona znaczny wpływ wywarli charydżyci, którzy przybyli na te tereny w VIII w. [przypomnijmy, że był to jeden z najbardziej radykalnych odłamów religijnych i politycznych we wczesnym islamie]. Ówcześni mieszkańcy Omanu zdecydowali się jednak na złagodzoną formę charydżyckich zasad, przyjmując tzw. ibadytyzm. Nazwa tego odłamu pochodzi od założyciela Ibn Ibada, działającego w VII w. w Basrze (dzisiejszy Irak). Ibadyci słynęli z dobrze zorganizowanych wspólnot, którymi zarządzał wybierany przez nich imam. Tego rodzaju imamat powstał w Omanie Centralnym już w 751 r. Oznaczało to wprawdzie uniezależnienie się od kalifatu abbasydzkiego, ale nie uchroniło tych terenów przed kolejnymi podbojami. W X w. władzę zdobyli Seldżucy. Natomiast na początku XVI w. przybyli Portugalczycy, którzy m.in. założyli port Maskat – obecną stolicę państwa. Po 150 latach panowania zostali oni pokonani przez Arabów z dynastii Jariba, której miejsce – po wojnie domowej w połowie XVIII w. – zajęła rządząca do dziś dynastia Bu Said. Przeniesienie siedziby władz do portu Maskat i towarzyszące temu procesy społeczno-polityczne przyczyniły się do powstania dwóch niezależnych regionów: na wybrzeżu i w głębi kraju.

Wystąpienia przeciwko władzy sułtana, do których dochodziło na przełomie XIX i XX wieku doprowadziły do utworzenia w 1920 r. dwóch państw: sułtanatu Maskatu i omanatu Omanu. Konfliktów i podziału nie powstrzymał nawet fakt, że od 1891 r. Oman był pod protektoratem brytyjskim. W 1954 r. doszło ponownie do – trwającej do lat 70. XX wieku – wojny domowej między sułtanem (wspieranym przez wojska brytyjskie), a zwolennikami imama (którego sojusznikiem były kraje arabskie). Po obaleniu swego ojca, władzę w Omanie w 1970 r. przejął sułtan Kabus Ibn Said. Od tego momentu rozpoczął się współczesny etap historii Omanu. Kraj został zjednoczony i uznany na arenie międzynarodowej za niepodległe państwo, jako Sułtanat Omanu. W 1997 r. sułtan wydał dekret, na mocy którego kobiety otrzymały prawo wyborcze i możliwość zajmowania stanowisk politycznych.

Mimo iż Oman posiada wielkie złoża ropy naftowej, należy obok Jemenu do najbiedniejszych krajów Półwyspu Arabskiego. Do lat 70. XX wieku kraj ten był całkowicie zacofany z bardzo wysokim stopniem analfabetyzmu. Należy jednak podkreślić błyskawiczny rozwój gospodarczy kraju, który nastąpił po rozpoczęciu eksploatacji ropy naftowej w 1967 r. Niezależnie od muzułmańskiego charakteru państwa, w którym obowiązuje prawo szariatu, Oman prowadzi politykę pro-zachodnią. Głównie dla amerykańskich interesów kraj ten ma znaczenie strategiczne, ponieważ umożliwia kontrolę nad Zatoka Perską.

Mimo iż powierzchnia Omanu jest niewiele mniejsza niż obszar Polski (309 500 km2), sułtanat liczy niespełna 3,5 mln mieszkańców, z czego blisko 80% stanowią Arabowie, a pozostałą część tworzą imigranci głównie z subkontynentu indyjskiego, Filipin i Afryki Wschodniej.

Religią państwową jest islam, który wyznaje ok. 99 proc. społeczeństwa (z tego ok. 3/4 stanowią ibadyci, a pozostałą część – sunnici ze szkoły hanbalickiej). Poza tym w Omanie żyją również hindusi oraz chrześcijanie. Ci ostatni reprezentują wszystkie główne wyznania. Wspólnoty chrześcijańskie skupiają się głównie w stolicy kraju i miastach takich jak Suhar i Salala. W zdecydowanej większości są oni emigrantami zarobkowymi z innych krajów azjatyckich, głównie z Indii i Filipin, a także z krajów zachodnich. Katolików jest niewiele ponad 3 tys., co stanowi 0,1 proc. ogółu populacji. Mają oni do dyspozycji cztery kościoły (z czego dwa w dzielnicach stołecznych), które są częścią Wikariatu Apostolskiego Arabii.

Generalnie wobec innych wyznań Oman prowadzi politykę tolerancji. Niemuzułmanom państwo zapewnia – zgodną z szariatem – wolność wyznania i gwarantuje swobodę praktyk religijnych, o ile nie zakłócają one porządku publicznego. W praktyce oznacza to jednak zakaz prowadzenia działalności misyjnej ukierunkowanej na nawracanie miejscowej ludności.

Adam Wąs SVD