Kraje Półwyspu Arabskiego i Zatoki Perskiej: JEMEN
Jako
jeden z najbiedniejszych i najsłabiej rozwijających się krajów świata, Jemen stanowi
kontrast do zamożnych państw na Półwyspie Arabskim. O ile podstawą gospodarki jego
sąsiadów – i nie tylko tych bezpośrednich, czyli Arabii Saudyjskiej i Omanu – jest
ropa naftowa, o tyle ludność Jemenu żyje głównie z rolnictwa. Korzystne położenie
nad Morzem Arabskim, Zatoką Adeńską i Morzem Czerwonym oraz żyzna gleba sprawiły,
że tereny te zamieszkiwane były już od bardzo dawna, tworząc jedną z najstarszych
cywilizacji na Bliskim Wschodzie. W starożytności uznawano je nawet za tzw. „Arabię
Szczęśliwą”, Arabia Felix, co przyczyniło się później do nazwania tej części
świata „Jeman”, od arab. yumn, „szczęście”.
Tradycja łączy ten kraj
z biblijną postacią syna Noego Sema, któremu przypisuje się założenie miasta Sana
(współczesnej stolicy kraju). W okresie od X/IX –II w. p.n.e. na terenach obecnego
Jemenu istniało słynne Królestwo Saby. Przez tereny Jemenu przebiegała też znana starożytna
droga handlowa, nazywana szlakiem kadzidła i mirry. W swej bogatej historii poszczególnymi
częściami Jemenu władały różne ludy: Rzymianie, Himjaryci, Abisyńczycy i Persowie.
Ostatecznie w VII w. całe terytorium Jemenu zostało opanowane przez Arabów, a w XVI
w. stało się częścią imperium osmańskiego. W burzliwej historii tego kraju widoczny
jest wyraźny podział na część północną i południową. Za decydujący o podziale uważa
się rok 1728, kiedy południowe sunickie plemiona szafiickie oddzieliły się od dominujących
na północy szyickich zajdytów. Po I wojnie światowej w jednej części powstał niepodległy
Jemen Północny, który w 1962 r. przyjął nazwę Jemeńskiej Republiki Arabskiej. Natomiast
w części południowej protektorat brytyjski trwał aż do 1967 r., a dopiero po jego
upadku powstało nowe państwo – prosowiecka Ludowo-Demokratyczna Republika Demokratyczna
(potocznie Jemen Południowy). W 1990 r. doszło ostatecznie do zjednoczenia obu części
i utworzenia współczesnego państwa jemeńskiego, którego oficjalna nazwa brzmi Republika
Jemeńska (Al-Dżumhurijja al-Jamanijja). W 1994 r. strona południowa podjęła
nieudaną próbę odłączenia się. Aktualna polityka państwa charakteryzuje się umiarkowanym
otwarciem na Zachód, co wywołuje jednak ostrą krytykę środowisk fundamentalistycznych,
które stają się coraz silniejsze.
W Jemenie żyje ponad 23 mln mieszkańców,
będących w niemalże 100 proc. arabskiego pochodzenia. Sporadycznie spotyka się Afrykanów,
Hindusów czy Europejczyków. Prawie wszyscy Jemeńczycy wyznają islam, który jest religią
państwową. Muzułmanie dzielą się prawie równo na sunnitów (niewiele ponad 50 proc.)
i szyitów. Wśród tych drugich dominują zajdyci, ale można spotkać również imamitów
i ismailitów.
Może warto w tym miejscu przypomnieć, że zajdyci to ugrupowanie
szyickie, które przyjmuje istnienie pięciu imamów (w odróżnieniu od imamitów uznających
ich dwunastu). Nazwa ugrupowania pochodzi od ostatniego imama Zajda Ibn Alego, który
w 739 r. zorganizował powstanie przeciw Umajjadom i poniósł śmierć. Jego zwolennicy
wyznają zasadę, że na czele wspólnoty muzułmańskiej może stanąć każdy potomek Alego,
który zdobędzie władzę siłą. Ekstremalnemu radykalizmowi w pojmowaniu władzy towarzyszy
jednak pewien rodzaj tolerancji wobec innych.
Jemen należy do silnie konserwatywnych
krajów islamskich. Znajduje to wyraz m.in. w urzeczywistnianiu prawa szariatu, tradycyjnie
muzułmańskim traktowaniu kobiet oraz sposobie zachowania i ubioru (szczególnie kobiet).
W Jemenie muzułmanom nie wolno zmieniać religii, a za złamanie tego przepisu grozi
nawet kara śmierci. Obowiązuje również całkowity zakaz spożywania alkoholu i wieprzowiny.
Poza tym w społeczeństwie dominuje wiele zwyczajów niezwiązanych z przesłaniem religijnym,
jak na przykład używanie wyłącznie prawej ręki do wykonywania określonych czynności,
czy też spożywanie pokarmu rękoma z jednego, wspólnego naczynia.
Organizacje
praw człowieka zwracają uwagę na niski poziom bezpieczeństwa i ogromne zagrożenie
porwaniami, a także na trudną sytuację chrześcijan w tym kraju. W 1998 r. w stołecznym
szpitalu szaleniec zamordował trzy siostry ze Zgromadzenia Sióstr Miłosierdzia. W
czerwcu bieżącego roku świat obiegła tragiczna wiadomość, najpierw o uprowadzeniu
dziewięciu obcokrajowców (w tym kobiet i dzieci), a następnie zamordowaniu trzech
kobiet, odbywających praktykę w szpitalu w Sanie. Uważa się, że zabójstwo dwóch Niemek
(protestantek) mogło mieć podłoże religijne. Restrykcje dotykają również członków
innych grup wyznaniowych. Znany jest przypadek aresztowania w czerwcu 2008 r. sześciu
irańskich wyznawców bahaizmu, którym postawiono zarzut przynależności do organizacji
wywrotowej, mimo iż ten ruch religijny nie jest w Jemenie oficjalnie zakazany.
Chrześcijanami
w Jemenie są wyłącznie obcokrajowcy i jest ich niewielu. Ze strachu przed restrykcjami
i grożącą karą śmierci za przejście z islamu na chrześcijaństwo jemeńscy chrześcijanie
pozostają anonimowi. Wobec zakazu prowadzenia jakiejkolwiek działalności misyjnej
Jemen pozostaje wśród tych krajów świata, dokąd przesłanie ewangeliczne dociera w
znikomym stopniu. Przedstawiciele bardziej umiarkowanych środowisk jemeńskich winą
za porwania, aresztowania i ograniczanie wolności wyznania, które gwarantuje jemeńska
konstytucja, obarczają skrajne ugrupowania islamskie, zdobywające w Jemenie coraz
większe wpływy.