Shën Antoni i Padovës meshtar e doktor i Kishës, një shenjt universal
(13.6.2009 RV)Devocioni ndaj këtij shenjti të madh është i shtrirë jo vetëm
në Kishën katolike por edhe më gjerë. Shën Antoni ka zgjuar interesim përpos tek katolikët
edhe ndër ortodoks, budistë e mysliman. Me plotë të drejtë quhet shenjt universal
– shenjti i botës. Ishte njeri i palodhshëm në vreshtin e Zotit. Jeta e tij ishte
shërbim ndaj vëllait njeri pa dallim, prandaj ishte i pranuar dhe i dashur nga të
gjithë. Po kush ishte Shëna Ndou? Kur ia shqiptojmë emrin, e përfytyrojmë
menjëherë me Krishtin fëmijë ndër krahë, me Ungjill, me zëmbak…I bukur, i ri, mrekullibërës,
ndërmjetësues pranë Zotit për shëndet, punë, fat në jetë. Me një fjalë, shenjt i të
gjithëve, për të gjitha! E kujtojmë si kandidat për meshtar augustinian, si françeskan
pastaj, si studiues, shkrimtar, predikatar, teolog, por dhe misionar, pendestar i
madh, udhëtar i palodhshëm, njeri që vuajti shumë… Mbi të gjitha, ai ishte njeri i
uratës. E pikërisht urata dhe pendesa e ndihmuan që, në moshën 36 vjeçare, të arrinte
shkallën e lartë të shenjtërisë e të bëhej pajtor i qindra mijëra njerëzve në të katër
anët e Botës. Shenjti lindi para mëse 800 vjetëve, më 15 gusht 1195 në Lisbonë
të Portugalisë, nga prindërit Martin dhe Maria Bulioni. E pagëzuan me emrin Ferdinando
dhe shpresuan se do të bëhej shtylla e familjes. Por ai do të merrte tjetër drejtim
në jetë e tjetër emër: Atë Anton. E me këtë emër do të vdiste më 13 qershor 1231.
Aktual është mesazhi i Shëna Ndout për të gjithë njerëzit: Ai ishte njeri i madh për
Hyjin, por edhe për njerëzit e varfër, madje edhe politikan i kohës së vet. Gjëja
më e madhe tek Shëna Ndou ishte gatishmëria për t’i shërbyer të gjithëve pa kurrfarë
interesi, për të dhuruar vetveten, për të dhënë gjithçka me dashuri të madhe, në emër
të Zotit, pa pritur kurrfarë shpërblimi. Jeta e tij Shën Antoni ka lindur
në Lisbon të Portugalisë në vitin 1195. E pagëzojnë me emrin Fernando Martins. Deri
sa i mbushi pesëmbëdhjetë vjet ndoqi shkollën e katedrales. Dallohet si nxënës i talentuar
dhe deri sa mësonte mbi të vërtetat e fesë Fernando do të përfitoj edhe në lëmi tjera
si në gramatikë, retorikë, muzikë dhe aritmetikë. Si pesëmbëdhjetë vjeçar hyn në kuvendin
e Shën Vinçencit (murgj të rregulltë të shën Augustinit) pak kilometra larg Lisabonit.
Ishte kjo mundësia e vetme të thellohej në studime por edhe rast i mirë për ta zbuluar
bukurinë e jetës fetare sipas Rregullës augustiniane: “jeta në bashkësi sipas shembullit
të bashkësisë së parë të krishterë, ku murgjit duan të jenë një zemër dhe shpirt i
vetëm, e pastaj me këtë shpirtë dalin jashtë kuvendit për të ndërtuar Kishën e Krishtit”.
Fernando kishte mësues të shkëlqyeshëm, dhe gjatë studimeve të afërmit e tij shkonin
shpesh për ta vizituar. Kjo gjë fillon ta pengoj sepse shqetësohej në studime, dhe
mu për këtë, kërkon të transferohet në kuvendin Santa Croce në Coimbra, 175 kilometra
larg Lisabonit. Përndryshe, ky kuvend augustinian ishte i dalluar dhe shumë i njohur
si për shenjtëri ashtu për shkencë. Këtu Fernando u dedikohet krejtësisht studimeve
dhe lutjes. Mirëpo, për fat të keq kishte kohë që kjo bashkësi në këtë kuvend ishte
ndarë në një pjesë e cila ishte besnike ndaj papëve ndërsa pjesa tjetër mbështetej
prej mbretit të Portugalisë.Pas përfundimit të studimeve shugurohet meshtar.
Në
këto rrethana të dhimbshme Fernando do të njihet me fretërit e Shën Françeskut të
cilët banonin në kuvendin e shën Antonit të Ullinjve afër kuvendit të tij. Gjëja e
parë që i bie në sy murgut augustinian (Fernandos) tek vëllezërit françeskan është
veshja e tyre e thjeshtë por edhe mënyra e predikimit të fjalës së Zotit. Edhe më
tepër do ti bëj përshtypje kur dëgjon për kthimin në Coimbra të pesë trupave të pajetë
të françeskanëve të martirizuar prej myslimanëve në Maroko. Pas disa këshillimeve
me eprorët e vet Fernando e merr lejen dhe kërkon të bëhet françeskan. Kalimi te françeskanët
dhe veshja e zhgunit do të bëhet në verën e vitit 1220. Tashmë, frati i ri, kishte
përqafuar karizmën e shën Françeskut. Kushtet e tyre: Varfëria, pastërtia dhe dëgjesa
por edhe jeta në bashkësi ishin një dritë e re për të që të qoj në vend edhe ëndrrën
ungjillore të shën Augustinit: “Të jenë vërtet një shpirtë i vetëm”. Në këtë periudhë
dëshira e shën Françeskut ishte të ungjillëzoj tokat ku jetonin myslimanët, e kështu,
edhe p. Antoni i ri përgatitet të niset për Maroko. Niset në vjeshtë apo pranverë
të vitit të ardhshëm, por aty nuk do të qëndroj gjatë sepse sëmurët rëndë dhe e nisin
për në vendlindjen e tij. Anija e cila në pamundësi te lundroj drejt Portugalisë
prej stuhive të mëdha do të hasë në brigjet e Sicilisë. Shën Antoni niset drejt Asizit,
vendit ku shën Françesku ishte duke bërë përgatitjet e mbajtjes së Kapitullit duke
i bashkuar rreth vehtes fretnit, dhe këtu do të jetë takimi i parë i tyre. Ky do të
jetë rasti i mirë që të takohen dy fytyrat e mëdha të Rregullit Françeskan: Shën Antonit
dhe themeluesit të françeskanëve - shën Franceskut të Asizit. Jeta e shën Antonit
kalonte në heshtje deri sa në një rast i´u lutën të mbajë një fjalim para bashkësisë
françeskane dhe dominikane të bashkuar në një kuvend në Forlě. Këtu zbulohet talenti
i tij si orator. Më pas jetën i’a kushton predikimit të fjalës së Zotit, dhe në të
njëjtën kohë emërohet profesor i teologjisë. Më vonë në një letër të cilën shën Antoni
e merr prej Shën Françeskut shkruan: “Atë Antonit, ipeshkvit tim, Atë Françesku, përshëndetje.
Dëshiroj që t’iu mësosh teologjinë shenjte fretërve...” Fra Antoni i mësonte vëllezërit
teologjinë që kishte mësuar vet. Ishte ajo teologjia biblike e cila privilegjonte
meditimin e Fjalës së Zotit duke e pasuruar me komentet e etërve të Kishës. Sipas
mësimit të fra Antonit, jo vetëm jeta e fratit, por edhe jeta e secilit të krishterë
duhej të kishte për model ligjin trinitar të dashurisë edhe atë në dy drejtime: Ndaj
Zotit dhe ndaj të afërmit. Ai ishte mbrojtës i të varfërve dhe shërbestar i tyre sipas
shembullit të Krishtit. Përndryshe, ishte i lartë, kishte nje zë të mrekullueshëm,
saqë, predikimet e tij bënin që kishat të jenë të vogla për të gjithë të interesuarit
që vinin ta dëgjojnë. Edhe mëkatarët vinin tek ai, dhe në gjunjë e dëshmonin se ky
njeri i madh e meriton shenjterinë. Në një rast, Papa Gregori IX e dërgon në Kapitullin
gjeneral të vitit 1226 që të jep përgjigje në disa ndryshime të mundshme të Rregullit,
dhe e quan “Arka e Besëlidhjes” per shkak të njohjes së mirë të Shkrimit Shenjt. Edhe
më vonë e shofim si predikatar në Francë ku themelon një kuvend në Brive-la-Gaillarde.
Aty është një shpellë për të cilën thuhet se ka banuar shna Ndou. Më pas vendoset
në Padovë. Më 1231 ndihet paksa i lodhur dhe për pak kohë tërhiqet në Camposampiero,
në një vend malor për ushtrime shpirtërore për tu kthyer përsëri në Padovë. Vdes në
Padovë më 13 qershor 1231 në moshën 36 vjeçare. Papa Gregori i IX e shpall shenjtë
një vit pas vdekjës së tij. Në vitin 1263 shën Bonaventura pas një verifikimi në trupin
e tij të vdekur, e gjen gjuhën e shenjtit të paprishur. Më 1946 Piu i XII e shpall
mësues i Kishës – Doctor evangelicus. Trupin e tij padovasit e mbajnë si një thesar
të çmueshëm para të cilit vijnë dhe përkulen njerëz të të gjithë popujve. Që nga
shekulli i XV, e jo më parë, paraqitet truporja e tij me Krishtin Fëmi në dorë. Sipas
një legjende, një mysafir i tij, fshehurazi përmes dritares e kishte parë shenjtin
në atë pozitë (me Krishtin ne dorë). Monumentet e para ikonografike e paraqesin me
libër në dorë ose me një zambak, për të shënuar se sa mirë e njihte Shkrimin Shenjt.
Shumë herë e prezantojnë edhe me një mushk, në kujtim të një legjende tjetër sipas
së cilës, për t’i bindur disa heretik mbi praninë reale të Krishtit në të Shenjtërueshmin
Sakramend, edhe mushku mrekullisht përkulet para Hostjes Shenjte. Shën Antoni është
pajtorë i të varfërve. Në mbarë botën mblidhen lëmoshë – e ashtuquajtura “Buka e shna
Ndout”. Përndryshe askush nuk e ka shpjeguar ndërmjetësinë e këtij shenjti per gjësendet
e humbura. Në Cronica XXIV Generalium, nr. 21 bëhet një referim se si një seminarist
ia merr librin e lutjeve shenjtit. Pas lutjes së këtij shenjti qe ti kthehet ky libër
kthehet seminaristi duke ia sjellur librin aq të dashur. Edhe në popullin tonë
shën Antoni gëzon nderim të madh. Mirëpo, e rëndësishme është që të merret si shembull
jeta e tij. Të jemi të përkushtuar ndaj Fjalës së Zotit e cila është burim dhe ushqim
shpirtëror, e pastaj, të shtijmë në veprim mësimin e tij mbi ligjin trinitarë që është
dashuria. Dashuria ndaj Zotit dhe të afërmit. Mbi të gjitha kujdesi për të varfërit
dhe përkrahja e të gjithëve që janë në kujdes ndaj tyre.
SHNA NDOU I PADOVËS
Në
lypë, o nieri mrekulli si n’idhnim si në zor, si në dekë, të kqijat zhduken
gjith unji i shndoshtë kjosh a fill tue hjekë. (kthesa) O i mrekullueshmi Shejti
Shna Ndue, ty qielli e toka asht tue të nderue. Na nder kambë tua sod të kemi
ra dhe na po të lut’mi ndihmë me na u bâ. Djalli rrebtë me shumë duhi, E
gërbula në shum ezgjet, zhduken shpejt, emnin tue ndî e Shna Ndout kur kush
e thrret. (kthesa). Fashitë deti me tallaze, Zgidhen robët në robní shtërngue: paqja
bje, s’rri mâ në maraze njeri jet kryekput i gëzue. (kthesa) Gja në të pasët
hupë për ta gjetë ké, e burrë në kjosh a plak a i ri: zor, rrezik, çka të keshë
mbi dhé me u zhdukë ka, veç n’ emën të ti. (kthesa). Padovanët pa prâ diftojnë
gjith kto punë që bajnë vaki, nji mbas tjetrit i kallzojnë nderim shejtit
tue i përtrî. (kthesa). Atit të madh i kjoftë lumni, që me Birin bashkë sundoftë, e
me Shpirtin gjith Shejtní të treve bashkë lumni u kjoftë. (kthesa). Marrë nga
“Mësim i kshtenë”, imzot Frano Illia