Nazareti

(14.05.2009 RV)‘Nazaret’ në hebraisht, ‘An-Nasira’ në arabisht, do të thotë ‘lulja e Galilesë’. Dyzet e pesë vjet më parë Pali VI e quajti ‘shkolla e Ungjillit’.
Qyteti hapet në formë amfiteatri mbi malet e para të Galilesë, në një lartësi ndërmjet 350 e 495 metrash. Është qyteti më i madh arab i shtetit të Izraelit, më i rëndësishmi i Galilesë e qendër e saj administrative. Qyteti i vjetër, bashkia e të cilit është arabe, ka 40 mijë banorë, të krishterë e myslimanë. Në kodrat përqark në vitet ’48 nisi të ndërtohej qyteti i epërm ‘Illit’, i populluar nga hebrenj emigrantë (30 mijë banorë), që ka administratë më vete.
Gjurmët e para të qytetit i takojnë epokës së bronzit, por historia e tij e vërtetë nis me ngjarjet e mëdha ungjillore: Lajmërimin e Zojës së bekuar, jetën e fshehtë të Jezusit, dëbimin nga sinagoga. Zona nisi të banohej që në fillim të shekullit I, kryesisht nga judenj e të krishterë me prejardhje hebraike, ndërmjet të cilëve, farefisi i Jezusit, që ishte në krye të Kishës. Ky farefis ruante kujtimet e familjes e ndahej në dy degë: pasardhësit e fisit të Jozefit e pasardhësit e fisit të Marisë. Shtëpitë e tyre u shndërruan në vende kulti e kështu mbetën deri në ditët tona. Në shekullin V në Nazaret vendosen edhe të krishterë me prejardhje nga paganët. Judenjtë e Nazaretit u bashkuan me persianët e Kosroes II për të shkatërruar kishat e manastiret. Me fitoren e bizantinit Eraklio (629) u dëbuan nga qyteti. Erdhën, më pas, arabët, që shkaktuan trazira të reja. Tankredi, i emëruar nga kryqtarët Princ i Galilesë, i rindërtoi vendet e krishtera të kultit. Por më 1187 Nazareti u pushtua rishtas, këtë herë nga Saladini, e iu rikthyer të krishterëve vetëm në vitin 1240. Në vitin 1263 Bibars i rrënoi përsëri kisha e manastire e fshati mbeti për më se 400 vjet i varfër e i banuar vetëm nga një numër i paktë myslimanësh. Në vitin 1650, Emiri i Malit të Libanit e Princ i Galilesë, Fahredini II, i dhuroi françeskanëve vendin e Lajmërimit të Zojës (dhuratë e përjetësuar në lapidarin e hyrjes), ku ngritën shtëpinë e tyre të re. Këtu u strehua Napoleon Bonaparti në vitin 1799.
Nazareti pret çdo vit një milion vizitorë, dmth gjysmën e të huajve që hyjnë në Izrael. Rruga kryesore e qytetit quhet e ‘Palit VI’, për kujtim të shtegtimit të Papës (5 janar 1964). Këtu është selia e Vikariatit të Patrikut të Jeruzalemit të latinëve për Izraelin, aktualisht Imzot Gjaçinto–Bulos Markuco. Në qytet janë të shumta bashkësitë katolike: fretërit e vegjël, salezianët, salezianet, vëllezërit e shkollave të krishtera, fatebenefrateli, motrat e Nigricisë, guanelianët etj etj.
Amfiteatri natyror, i zgjedhur për Meshën e Benediktit XVI sot, më 14. 05. 2009, pranë pyllit të vogël ‘Gjoni XXII’, zë rreth 20 mijë vetë. Por ishin të pranishëm 45 mijë.