"Палымяны сьвятар і патрыёт". У 30-я ўгодкі сьмерці беларускага каталіцкага сьвятара
айца Пятра Татарыновіча
Імя беларускага каталіцкага сьвятара лацінскага абраду Пятра Татарыновіча,
на жаль, ужо даволі добра падзабытае, а часам і ўвогуле ня чутае новым пакаленьнем
беларусаў, тым больш што частку свайго жыцьця (пасьля вайны) аж да сьмерці ён правёў
па-за межамі Бацькаўшчыны. Аднак адметная постаць гэтага выдатнага сьвятара і беларуса
вартая, каб быць належна ўшанаванай на роднай Бацькаўшчыне, каб яго імя заняло сваё
годнае месца ў шэрагах патрыётаў Беларусі. Кожны з маладых беларускіх адраджэнцаў
таго часу, натхнёных актам 25 сакавіка 1918 г., якія марылі пра дзяржаўнасьць свайго
народу, мусіў шукаць свой шлях, сваё месца служэньня ідэі адраджэньня Бацькаўшчыны
ў далёка не спрыяльных умовах. Пётра Татарыновіч уважаў, што немагчыма адраджэньне
нацыі, калі ня будзе духоўнага адраджэньня людзей. Ён выбраў шлях сьвятара і стаў
служыць Богу і Беларусі, ня толькі на словах, але і ўсім сваім жыцьцём. Што
могуць узгадаць сёньня людзі, калі спытаць іх пра айца пралата Пятра Татарыновіча?
У Беларусі, у лепшым выпадку, нехта ўзгадае перавыдадзены некалькі гадоў таму невялікім
накладам ягоны беларускі пераклад кнігі Генрыка Сянкевіча “Quo vadis”, хоць некаторыя
і зьдзівяцца гэтаму, бо не зьвярталі ўвагу на асобу перакладчыка. (Да перавыданьня
гэтай кнігі спрычыніліся грэка-каталікі – выдавецтва “Сафія” пры полацкай грэка-каталіцкай
парафіі, а таксама італійскія сябры з рымскай парафіі Першамучанікаў.) Была яшчэ літаратуразнаўчая
праца Вітаўта Мартыненкі пра творчасьць кс. П.Татарыновіча, выдадзеная ў 2003 г. асобнай
брашурай Рэдакцыяй газеты “Царква”, але яна вядомая вузкаму колу сьпецыялістаў. Магчыма,
хтосьці з вернікаў старэйшага веку зможа ўзгадаць, што чуў некалі яго прозьвішча,
слухаючы перадачы беларускай секцыі радыё Ватыкан. Старое пакаленьне беларускай эміграцыі
можа ўзгадаць яшчэ рэдагаваны айцом Татарыновічам часопіс “Зьніч” на лацініцы і яго
пераклады Новага Запавету. У некаторых палескіх вёсках бабулі-ўніяткі, не прыпамінаючы
адразу прозьвішча Татарыновіч, у размовах пра Унію міжваеннага часу, калі разумелі,
пра каго йдзецца, адразу ўзгадвалі яго: “А, то гэта ж ксёндз Пятрок!” і з захапленьнем
распавядалі пра яго палымяныя і пранікнёныя казаньні (“Як ён казаў, то ўсе плакалі!”)
ды сьцьвярджалі, што слухаць іх прыходзілі нават іншаверцы. Сёлета, 3 верасьня,
мінула тры дзесяцігоддзі ад часу, калі айцец Пётра Татарыновіч скончыў свой зямны
шлях і адыйшоў да Госпада. І нам вельмі хочацца падзякаваць за яго Госпаду ды бліжэй
пазнаёміць сучаснае пакаленьне беларускіх вернікаў з жыцьцём і дзейнасьцю гэтага выдатнага
сьвятара-беларуса, узгадаць яго добрым словам у 30 гадавіну яго сьмерці ў Вечным горадзе,
у Рыме, далёка ад Бацькаўшчыны, якую ён так любіў. Магчыма, гэты матэрыял паспрыяе
ўшанаваньню памяці а. Пятра Татарыновіча ў яго родных мясьцінах і ў тых парафіях,
дзе ён так шчыра і аддана працаваў. Рэдакцыя Пётра Татарыновіч паходзіць
з вёскі Гайнін мядзьведзіцкай парафіі на Случчыне (сёньня – Ляхавіцкі р-н Берасьцейскай
вобл.). Нарадзіўся ён 2 чэрвеня 1896 г. у сям’і беларускіх сялянаў–каталікоў Станіслава
і Караліны (з дому Пашукевічаў). Вялікая і моцная сваёю вераю парафія, па спогадах
самога а. Пятра Татарыновіча, была пакутніцкай, бо ад 1866 г. перасьледавалася за
веру царскімі ўладамі, якія прымушалі вернікаў да пераходу ў праваслаўе. Старажытны
драўляны храм улады перадалі праваслаўнай Царкве, але людзі ўпарта баранілі сваю веру
і моцна цярпелі за гэта. Бацька Пятра за стойкасьць у веры мусіў паўгода правесьці
ў слуцкай турме і два гады на выгнаньні. Гэткая цьвёрдасьць людзей у веры спавадавала
закрыцьцё храму ў 1887 г., які быў адчынены ізноў толькі ў 1905 годзе. Дзень адкрыцьця
храму і першай Службы Божай стаўся для людзей сапраўдным сьвятам і менавіта тады,
у гэты ўрачысты момант вяртаньня храму і дазволу на адкрытае вызнаньне сваёй веры,
малы Пятрок “нарадзіўся для ідэі”, як ён сам пазьней пісаў пра гэта.
Вучыўся
Пётра спачатку ў Слуцку, потым у Петраградзе, дзе пасьля агульнай сярэдняй адукацыі
паступіў у мітрапалітальную семінарыю і пачаў вывучаць філасофію ды тэалогію. У часы,
калі беларусы, абвясьціўшы 25 сакавіка 1918 г. пра незалежнасьць БНР, спрабавалі будаваць
сваю дзяржаўнасьць, П.Татарыновічу давялося вучыцца ў семінарыі ў Менску, дзе рэктарам
быў д-р а. Фабіян Абрантовіч, а адным з прафесараў а. Андрэй Цікота, лідары Беларускай
хрысьціянскай дэмакратыі ў тыя часы. Заканчваў навукі Пётр Татарыновіч у польскім
Улацлаўку, дзе 12 чэрвеня 1921 г. ён быў высьвячаны на сьвятара Менскай дыяцэзіі.