Sipas Profesor Eqrem Çabejt* fjalën Kërshëndellë, Mikloshiçi e Majeri e nxirnin nga
latinishtja: “Christi Natalia”, ndërsa Atë Gjergj Fishta na e shpjegon këtë
fjalë me mjetet e shqipes: Krisht – këndellë “Këndellja e Krishtit”- e Atë
Bernardin Palaj e quan Sh’ Kndella, që do të thotë këndellje apo përtëritje e çdo
gjëje. Gjithsesi ndikimi i emrit Krisht me etimologji popullore nuk mund të mohohet.Për herë të parë fjala përdoret në vepren e Buzukut “mbas Kreshendellsh”; Budi
e përdor në trajtën “Natecë Kërshëndellesë”. Pra fjala “Kërshëndellë” do të thotë
“të lemit e Krishtit”. Në Jug të Shqipërisë, sipas Hahnit, Kërshëndellat janë gjashtë
javët e kreshmeve që para Kërshëndellave e deri te Teofania. Fjala Krishtlindje, që
përdoret sot rendom për kremtimin e lindjes së Krishtit, pas gjase është një përkthim,
një kalk i ri i fjalës greke. Cila është tradita e lashtë shqiptare e festës? Kërshëndellat
zëvendësuan festën e moçme të Natës së Buzmit, trashëguar që prej kohëve të lashta.
Buzmi, simbol i jetës së re, i kthimit të motit kah pranvera, u bë simbol i Hyjnisë
që lind, i Krishtit. Krishti vjen për t’i dhënë fund së vjetrës e të gjithë të kqijave
të saj. Krishti rrafshon të vjetrën. E nisë jeta me urimin e së resë: me gjeth e me
bar, me kingja e me tambel të bardhë, me shpresë për një të ardhme më të mirë. Poeti
Don Prenkë Ndrevashaj i këndon kështu në poemthin “Buzmi”**: Ushton flaka
lakmueshem e i perqafet Njanit unak herë tjetrit, Si Foshnja Ejllore; Rroket
me zemra të përgjumshme e u uron kënaqe e bekim!” Kështu, festa pagane e buzmit
u kristianizua dhe në Shqipëri; që shumë kohë para pushtimit otoman, u kremtua festa
e madhe: lindja e Zotit tonë Jezu Krishtit që, siç shkruan dom Ndrevashaj, nuk harron
me u ndalë çdo vjetë mes rranxave të vetmueme: “O Natë e bardhë, me shekuj tu
bame flí te këto rranxa të vetmueme, në luftë me jetë, E me duhma t’ortekut
ktu për bri! Veç ti s’harron me u ndalë te na çdo vjetë!”** _____________________________ *
Çabej “Studime Gjuhësore” Rilindja, Prishtinë, 1976, fq.280
** Don Prenkë
Ndrevashaj “ Buzmi”, “Hylli i Dritës” 1-2, Tiranë, 1994 fq. 65-66.