Me 13 tetor kalendari kishtar përkujton Shën Teofilin e Antiokisë, ipeshkëv.
(13.10.2008 RV)Shën Teofili, ipeshkëv
i Antiokisë, qe autor i shumë veprave, disa nga të cilat arritën deri në ditët tona,
ndërsa disa të tjerave u njihet vetëm titulli. Nga faqet e këtyre veprave, mund
të ridëgjojmë fjalën e Shenjtit në mbrojtje të Doktrinës e të Fesë së krishterë, që
edhe asokohe ishte objekt akuzash nga ana e të pafeve dhe njerëzve të zhytur në vese. “Po
në se ti më thua – shkruante ipeshkvi i lashtë - ma trego Zotin tënd, unë do të të
them: “Ma trego njeriun tënd, e unë po të tregoj Zotin tim. Tregomë, pra, se sytë
e shpirtit tënd shohin qartë e veshët e zemrës sate dëgjojnë mirë…. Zoti u tregohet
atyre, që mund ta shohin, atyre që i mbajnë gjithnjë të hapur sytë e shpirtit. Të
gjithë kanë sy për të parë, por disa i kanë të verbër, sy që nuk janë në gjendje të
shikojnë dritën e diellit. Por fakti se të verbërit nuk shikojnë, s’ mund të dëshmojë
se dielli nuk lind çdo ditë. Të verbërit të kapen me vetveten, me sytë e tyre, e
jo me diellin”. “Njëlloj, biri im, në se ti i ke sytë e shpirtit të verbër, e nuk
je në gjendje t’i shikosh fajet e zakonet e këqija, nuk mund ta shikosh dritën. Si
një pasqyrë të kthjelltë, tejet të pastërt: ja pikërisht kështu duhet ta ketë njeriu
shpirtin”. “Në se pasqyra prishet, njeriu nuk mund ta shikojë më veten në të. Njëlloj,
në se njeriu është mëkatar, nuk mund ta kundrojë fytyrën e Zotit”. Autori i këtyre
frazave, të cilat më vonë do t’i përdorte vetë Shën Agostini, lindi në një zonë të
Lindjes, pranë Tigrit e Eufratit. Ishte pagan e mori një edukatë helenistike. U kthye
në fenë e krishterë, duke admiruar sjelljet e të krishterëve, shumë më të larta se
të paganëve, e duke lexuar Biblën. Përvoja e tij, si njeri i kthyer në fe, e jo më
pak kultura shekullare, që kishte marrë, do t’i shërbenin, më pas, në polemikat e
mprehta kundër të pafeve e filozofëve të helenizuar. U zgjodh ipeshkëv i Antiokisë
në vitin 169 dhe e vijoi misionin baritor në qytetin e madh, ku e kishte pasur katedrën
e parë vetë Shën Pjetri, deri në vdekjen e Mark Aurelit, në vitin 180. Ndoshta pa
edhe vitet e para të sundimit perandorak të pasardhësit të tij, Komodit. Kujdesi
apostolik, në mes të njërës nga bashkësitë më të populluara, por edhe më të trazuara,
të botës së parë të krishterë, nuk e shkëputi nga studimi e nga veprimtaria e jashtëzakonshme
intelektuale. Shkroi vepra polemike kundër heretikëve të kohës, vepra katekistike,
komente të Shkrimit Shenjt, vepra historike, për të shpjeguar natyrën përrallore të
miteve pagane. Mund të themi, prandaj, me plot gojën, se ishte Ipeshkëv që la në historinë
e kohës gjurmë të thella urtie e kulture, ashtu si la në shpirtrat që i qenë besuar,
gjurmë të pashlyeshme bamirësie e mëshire.