345. Zebranie Plenarne Episkopatu – omówienie

Uroczystością beatyfikacji ks. Michała Sopoćki zakończyło się trwające od piątku zebranie plenarne Konferencji Episkopatu Polski w Białymstoku. Biskupi przyjęli dokument o zasadach postępowania w sprawie formalnego aktu wystąpienia z Kościoła, wyrazili poparcie dla starań o utworzenie Papieskiego Uniwersytetu Jana Pawła II w Krakowie i wysłuchali m.in. informacji o Synodzie Biskupów, postępach prac nad memoriałem w sprawie rodziny i pracach Caritas Polska. W modlitwach polecili umierającego bp. Jana Mazura (zmarł 26.09 w Siedlcach) i chrześcijan prześladowanych w Indiach.

345. Zebranie Plenarne Konferencji Episkopatu Polski odbyło się w dniach od 26 do 28 września 2008 roku w Białymstoku, gdzie spędził ostatnie lata życia ks. Michał Sopoćko. W zebraniu wzięło udział blisko 85 hierarchów. Rzecznik KEP ks. Józef Kloch podkreślił, że tradycyjnym czasem jesiennego spotkania biskupów jest połowa października, odbywa się ono wówczas w Warszawie. Termin 345. Zebrania Plenarnego został przesunięty ze względu na przypadającą 28 września beatyfikację ks. Michała Sopoćki. Jak wyjaśnił ks. Kloch, część biskupów nie mogła przybyć ze względu na wcześniej podjęte zobowiązania duszpasterskie. Obradom przewodniczył abp. Józef Michalik, wziął w nich udział nuncjusz apostolski w Polsce abp Józef Kowalczyk, obecni byli także przedstawiciele konsulty męskiej i żeńskiej konsulty zakonnej.

W referacie wprowadzającym w obrady przewodniczący KEP abp Józef Michalik przypomniał postać ks. Sopoćki, teologa i duszpasterza, z którego kierownictwa duchowego korzystało wiele osób, w tym św. s. Faustyna Kowalska. W tym kontekście wspomniał o niepokoju, który wzbudza zaniżająca się od dwóch lat liczba powołań kapłańskich i alarmujący zanik powołań do zakonów żeńskich. Sytuację powołaniową w Polsce przedstawił delegat Episkopatu ds. powołań bp Wojciech Polak. Arcybiskup Michalik zaznaczył, że należy uczciwie przemyśleć, czy na spadek powołań nie wpływa – oprócz spadku demograficznego i liczby osób przystępujących do matury - także wprowadzanie posługi szafarzy świeckich, tendencję tę wskazywał kilkanaście lat temu nieżyjący już biskup Jerzy Ablewicz. Dziękując Bogu za dar nowych powołań biskupi przypomnieli, że całe duszpasterstwo Kościoła powinno zdążać do pomocy w rozeznawaniu i udzielaniu odpowiedzi na Boże powołanie. W związku z tym szczególną troską należy otoczyć rodzinę, grupy ministrantów i lektorów oraz wspólnoty młodzieżowe, w których dojrzewają powołania – apelują w komunikacie po zakończonym spotkaniu.

Arcybiskup Michalik zwrócił uwagę na potrzebę wrażliwości i solidarności polskich katolików z przeżywającymi dramatyczne chwile chrześcijanami w Indiach. W stanie Orisa od wielu tygodni trwają pogromy chrześcijan, w których zginęło około 100 osób, zarówno kapłanów i sióstr zakonnych, jak i świeckich. Wielu było przed śmiercią torturowanych i upokarzanych, gwałcono zakonnice. „Burzone kościoły, zabijani księża i katolicy, chrześcijanie świeccy stają się wyzwaniem do wyrażania naszej solidarności modlitewnej oraz braterskiej” – podkreślił przewodniczący KEP. Biskupi zachęcają wiernych, by Niedzielę Misyjną – obchodzoną 19 października – przeżyli jako szczególny dzień solidarności i modlitwy z prześladowanymi. Przewodniczący Episkopatu wyjaśnił podczas konferencji prasowej podsumowującej obrady, że fragment komunikatu - zawierający apel do władz Indii, by powstrzymały akty przemocy oraz prośbę do wyznawców innych religii o wzajemny szacunek i dialog – zostanie przetłumaczony i przesłany na ręce przewodniczącego Episkopatu Indii.

Arcybiskup Michalik odwołał się do pielgrzymki Benedykta XVI do Francji w 150-lecie objawień w Lourdes, która była wyrazem pobożności maryjnej Papieża. Nawiązując do tego wydarzenia, biskupi podkreślają, że „spotkania Ojca Świętego z liczną rzeczą wiernych, intelektualistami, młodzieżą, a zwłaszcza z chorymi i cierpiącymi, wskazały na konieczność dialogu Kościoła z każdym człowiekiem i różnymi środowiskami; podkreśliły potrzebę świadectwa dawanego Chrystusowi w życiu i w cierpieniu”.

Biskupi przyjęli dokument dotyczący zasad postępowania w sprawie formalnego aktu wystąpienia z Kościoła katolickiego. Jak zauważył sekretarz generalny Episkopatu bp Stanisław Budzik, tekst ten jest odpowiedzią na zalecenie Papieskiej Rady ds. Tekstów Prawnych, która dwa lata temu opracowała zwięzłe wytyczne na ten temat. Przyjęty przez biskupów dokument jest dostosowaniem zaleceń watykańskich do polskich realiów. – Niniejszy dokument zwraca się do chcących wystąpić z Kościoła, by tego zaniechały, ale respektuje ich prawo do wyboru własnej drogi. Akt apostazji prawnie skuteczny wymaga zarówno wyrażenia woli wystąpienia, jak i potwierdzenia jej na piśmie w obecności księdza proboszcza i dwóch pełnoletnich świadków. Proboszczowie, jak zaznaczył bp Budzik, powinni uświadomić wiernych, którzy chcą wystąpić z Kościoła, że zgodnie z prawem kanonicznym ściągają na siebie ekskomunikę; ta powoduje niemożność przyjmowania sakramentów świętych czy wypełniania funkcji w Kościele, np. chrzestnego czy świadka bierzmowania. Apostata nie może też należeć do ruchów i stowarzyszeń kościelnych, ani nie powinien być pochowany w religijny sposób. Dokument podkreśla, że choć nie da się wykreślić aktu chrztu z historii człowieka, a zatem i z księgi chrztów, to jednak dopuszcza się możliwość odnotowania na marginesie, że dana osoba odstąpiła od wspólnoty Kościoła. W końcowej części dokumentu jest mowa o możliwości powrotu do Kościoła. Decyzja taka należy do biskupa diecezjalnego, który jest władny zdjąć ekskomunikę zaciągniętą wraz z wystąpieniem z Kościoła. Dokument kończy się apelem do wszystkich wierzących i ochrzczonych, aby pogłębiali więź kościelną i wzywa wierzących do modlitwy za tych, którzy się oddalili od wspólnoty Kościoła.

Przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski, odnosząc się do sugestii obecnych w mediach, by przenieść katechezę ze szkoły do parafii, stwierdził, że katecheza w szkole ma swoją rolę do spełnienia. Oddzielił ją jednak od katechezy przedsakramentalnej w parafiach, zwrócił też uwagę na potrzebę katechizacji dorosłych i ciągłego pogłębiania wiary.

W archidiecezji białostockiej - diecezji rodzinnej Sługi Bożego ks. Jerzego Popiełuszki (pochodzącego z Suchowoli) biskupi wysłuchali informacji o przebiegu jego procesu beatyfikacyjnego (etap rzymski rozpoczął się 3 maja 2001 r.). Jak objaśnił abp Kazimierz Nycz, w Kongregacji ds. Świętych został złożony dokument o jego męczeństwie. Biskupi skierowali do Ojca Świętego prośbę o kontynuowanie prac.

Metropolita krakowski poinformował biskupów, że Papieska Akademia Teologiczna powołała do życia Wydział Nauk Społecznych i będzie zabiegać o utworzenie w Krakowie Papieskiego Uniwersytetu Jana Pawła II. Episkopat jednogłośnie poparł ten projekt. Warto zaznaczyć, że jeśli Stolica Apostolska wyda zgodę, będzie to pierwszy uniwersytet papieski poza Rzymem.

Na prośbę biskupa diecezji siedleckiej Zbigniewa Kiernikowskiego podczas modlitwy brewiarzowej biskupi zgromadzeni w Białymstoku modlili się w intencji konającego biskupa Jana Mazura. (Zmarł w tym samym dniu około godziny 17.00, we wspomnienie Matki Bożej Leśniańskiej, opiekunki Podlasia).

Drugi dzień obrad otworzył referat abp. Stanisława Gądeckiego, jednego z delegatów Episkopatu Polski na XII Zgromadzenie Zwyczajne Synodu Biskupów w Rzymie. Zastępca przewodniczącego Konferencji Episkopatu Polski zwrócił uwagę, że wierni Kościoła w Polsce w większości spotykają się ze Słowem Bożym jedynie podczas niedzielnej Eucharystii, dlatego należy ich lepiej przygotowywać do tego, zachęcając także do lektury Pisma Świętego w domach. „Wydarzenie Synodu poświęconego Słowu Bożemu w życiu i misji Kościoła wpisuje się w rok św. Pawła Apostoła, niestrudzonego głosiciela Słowa Bożego” – podkreślili po obradach biskupi, prosząc o modlitwę w intencji owocnych obrad Synodu w dniach od 5 do 26 października. Wezmą w nim udział także metropolita wrocławski abp Marian Gołębiewski i biskup siedlecki Zbigniew Kiernikowski (jako delegaci KEP) oraz metropolita krakowski kard. Stanisław Dziwisz (z nominacji Benedykta XVI). Metropolita poznański abp Stanisław Gądecki będzie prowadził blog z obrad w wersji elektronicznej, będzie on dostępny na stronie www.archpoznan.pl/blog.

Biskup Stanisław Stefanek przedstawił podczas obrad stan prac Rady ds. Rodziny nad memoriałem w sprawie rodziny. Obecny wiceprzewodniczący Rady, a w poprzednich kadencjach jej przewodniczący, poinformował wszystkich biskupów o zakresie tematycznym memoriału. Bp Stefanek wskazał również na potrzebę zwrócenia szczególnej uwagi na jakość parafialnego przygotowania młodzieży do życia w rodzinie i formacji małżeństw. „Wobec hasła ‘Otoczmy troską życie’, jakie będzie obowiązywać w roku 2008/09 zadania formacji małżeństw nabierają dodatkowej wagi, bowiem troska o życie winna być realizowana przede wszystkim w małżeństwie i rodzinie” – wskazał bp Stefanek. Zdaniem hierarchy należy więcej troski powierzyć sprawom trwałości małżeństwa. Jedną z form zwrócenia uwagi na tę kwestię jest Pielgrzymka Małżeństw i Rodzin na Jasną Górę, organizowana także w wymiarze parafialnym. W tym roku odbywa się ona pod hasłem „Polska odnawia małżeńskie śluby” i przypada właśnie na obecną niedzielę, 28 września.

Biskupi przyjęli komunikat dotyczący obchodzonego 12 października VIII Dnia Papieskiego pod hasłem „Jan Paweł II – wychowawca młodych”. W tym roku Dzień Papieski związany jest z 30. rocznicą wyboru kard. Karola Wojtyły na Stolicę Piotrową i z tej okazji biskupi wystosowali specjalny list (przyjęty na wcześniejszym zebraniu plenarnym). Tradycyjnie w Dniu Papieskim odbywa się zbiórka publiczna na rzecz niezamożnej młodzieży – stypendystów Fundacji „Dzieło Nowego Tysiąclecia”. Właśnie o tym dziele mówi komunikat, który można wykorzystać duszpastersko w diecezjach. Biskupi przypominają w komunikacie, że wspieranie zdolnej, niezamożnej młodzieży jest budowaniem żywego pomnika Sługi Bożego Jana Pawła II.

Podczas obrad biskupi zapoznali się z raportem dotyczącym działalności Caritas Polska, z uznaniem przyjmując dane o skali pomocy udzielanej za pośrednictwem tej instytucji charytatywnej Kościoła, a także o dobroczynnych inicjatywach ekumenicznych, podejmowanych wspólnie z innymi Kościołami chrześcijańskimi. Dyrektor Caritas Polska ks. dr Marian Subocz wskazał, że potrzeba większego wkładu w rozwój wolontariatu poprzez parafialne oddziały i szkolne koła Caritas. Warto w tym miejscu przypomnieć, że ideę wolontariatu szerzył nieżyjący już bp Jan Chrapek, który jest autorem „Dekalogu Wolontariusza”; czytamy w nim m.in., że „nie pomniejszając znaczenia motywacji naturalnej, humanistycznej, wolontariusz chrześcijański stara się stale pogłębiać swoją motywację duchowo-religijną”. W tej chwili koła parafialne Caritas działają w ok. 4200 parafiach (spośród 11 tys.), w ich pracach bierze udział 38 tys. wolontariuszy, zaś w pracę ok. 1555 szkolnych kół Caritas angażuje się 37 tys. dzieci i młodzieży.

Podczas zebrania plenarnego po raz ostatni wystąpił ks. Jan Drob, dotychczasowy ekonom Episkopatu. W związku z zakończeniem przez ks. Droba drugiej kadencji, jego obowiązki na tym stanowisku przejmie ks. Janusz Majda.

W trakcie zebrania plenarnego biskupi przyjęli statut Stowarzyszenia Teologów Duchowości i statut Dzieła Pomocy „Ad Gentes”.

W czasie konferencji prasowej bp Budzik odniósł się do dyskusji nad przywróceniem dnia wolnego w święto Trzech Króli. Przypomniał, że konkordat, wymieniając dni świąteczne wolne od pracy, nie zamknął możliwości ich poszerzania, zarówno ze strony kościelnej, jak i państwowej, a odzwierciedlał stan z okresu rozmów na temat konkordatu. „Święto Trzech Króli przez wieki, do 1960 roku, było dniem wolnym od pracy. Uwzględniając prośby wiernych, biskupi w dalszym ciągu podtrzymują stanowisko Prezydium Episkopatu Polski, wyrażone w liście do Marszałka Sejmu RP, w sprawie przywrócenia dnia wolnego w tę uroczystość. Mają też nadzieję, że posłowie – licząc się z głosem swych wyborców – będą mogli głosować zgodnie ze swym sumieniem” – podsumowują biskupi w komunikacie z zebrania.

W ramach bezpośrednich przygotowań do uroczystości beatyfikacji ks. Michała Sopoćki, w sobotę wieczorem biskupi biorący udział w zebraniu, a także abp Angelo Amato, prefekt Kongregacji ds. Świętych oraz nuncjusz apostolski abp Józef Kowalczyk celebrowali w kościołach archidiecezji Msze św. o duchowe owoce beatyfikacji. W katedrze białostockiej pw. Najświętszej Maryi Panny Matki Miłosierdzia Eucharystii przewodniczył legat papieski abp Amato wraz z nuncjuszem apostolskim abp. Kowalczykiem i pięcioma innymi hierarchami; w sanktuarium Miłosierdzia Bożego, gdzie spoczywają doczesne szczątki ks. Sopoćki, Mszę św. koncelebrowało 21 biskupów; kolejnych 34 hierarchów – w tym przewodniczący, jego zastępca i sekretarz generalny Konferencji Episkopatu Polski - przewodniczyło Mszom św. w parafiach na terenie archidiecezji.

Zebranie plenarne zakończyło się w niedzielę 28 września beatyfikacją ks. Michała Sopoćki. Dokonał jej w imieniu Ojca Świętego Benedykta XVI abp Angelo Amato, prefekt Kongregacji ds. Świętych. Wzięli w niej udział biskupi wraz ze współbraćmi z zagranicy – obecni byli m.in. kard. Audrys Juozas Bačkis arcybiskup metropolita wileński, abp Tadeusz Kondrusiewicz, metropolita mińsko-mohylewski oraz bp Aleksander Kaszkiewicz, ordynariusz diecezji grodzieńskiej - i liczną rzeszą wiernych.

„Beatyfikacja otwiera Tydzień Miłosierdzia przeżywanego pod hasłem ‘Uczeń Chrystusa – sługą miłosierdzia’, stanowi zatem zachętę do modlitwy o Boże Miłosierdzie i do praktykowania miłosierdzia w życiu każdego chrześcijanina” – podkreślają biskupi w komunikacie wydanym po 345. zebraniu plenarnym Konferencji Episkopatu Polski.


Białystok, 28.09.2008

Biuro Prasowe KEP