Sot Kisha katolike përkujtoi shenjtorët martirë, Kozma e Damiani.
(26.09.2008 RV)Kozma e Damiani
lindën në Egjea, e pikërisht në Cilicí, studiuan mjekësi në Siri e u martirizuan në
Çiro nën perandorin Dioklecian. Gjithë jetën ia kushtuan mjekimit të të sëmurëve,
pa kërkuar asnjë shpërblim. Prej këndej u quajtën anàgiri, fjalë greke që do të thotë
të punosh pa shpërblim. E përdorën mjekimin e të sëmurëve si mjet të rëndësishëm të
apostullimit të krishterë. E pikërisht gjatë këtij apostullimi, në vitin 303 u kapën,
u torturuan dhe u martirizuan, së bashku me shumë të krishterë, të cilëve u kishin
shëruar korpin e shpirtin. Iu pre koka në Çiro, ku edhe u varrosën. Për nder të
tyre qyteti i Çiros pati ngritur që në shekullin IV një bazilikë madhështore, së cilës
iu shtua tempulli i ndërtuar nga perandori Justinian, si shenjë mirënjohjeje për
shërimin nga një sëmundje vdekjeprurëse me ndërmjetësinë e dy martirëve. Me sa duket
26 shtatori, dita e përkujtimit të shenjtorëve, përkon me shugurimim e bazilikës romake
që mban emrin e tyre, ngritur nga Feliçi IV (525-530). Kulti i Shenjtorëve u përhap
me shpejtësi të jashtzakonshme në të gjitha qytetet kryesore të perandorisë, ku nisën
të kalojnë nga goja në gojë mrekullitë që kishin bërë. E kudo: që nga Kostandinopoja,
në Bullgari, Greqi, Jeruzalem e më pas në gjithë botën perëndimore, duke filluar nga
Roma – u ngritën Kisha e kuvende të njohura me emrin e vëllezërve mjekë e martirë.
Kështu historia e vërtetë e jetës së tyre nisi të merrte më shumë karakterin e gojëdhënës.
Një gjë e dimë me siguri: Shën Kozma e Damiani donin t'i përngjisnin Jezusit: prandaj
edhe u martirizuan e prandaj shëruan trupin e njerëzve që u drejtoheshin për ndërmjetësim,
për t'u kthyer atyre dinjitetin e bijve të Hyjit! Ikonografia e tyre është jashtëzakonisht
e pasur, sidomos në Itali, Francë e Gjermani, ku jetën e dy shenjtorëve e ilustruan
artistë si i Lumi Anxheliko, Filipo Lipi e Sandro Botiçeli. Ndër figure paraqiten
me palmë e me instrumentat e kirurgut.