Гэтага сьвятара ведалі многія ў Беларусі. Мажны, абапіраючыся на кавеньку, ён прыходзіў
на сходы і мітынгі. Ён быў першы рыма-каталіцкі сьвятар, які ў гады перабудовы загаварыў
да шырокай аўдыторыі. І загаварыў па-беларуску. Сёньня – набажэнства і літургія ў
яго памяць. Піша Анатоль Сідарэвіч. Ён прыйшоў у Вільні на Ўстаноўчы зьезд
Беларускага Народнага Фронту, каб нагадаць пра хрысьціянскія традыцыі і хрысьціянскія
каштоўнасьці. Паколькі зьезд праходзіў у дзень сьвятога Яна Хрысьціцеля, ён запрасіў
яго ўдзельнікаў на імшу ў касьцёл сьвятога Мікалая — той самы касьцёл, у якім шмат
гадоў, аж да трагічнага арышту, служыў айцец Адам Станкевіч. З айцом Адамам гэтага
ксяндза яднала не толькі тое, што яны былі беларускімі сьвятарамі рыма-каталіцкай
Царквы. Тыя, хто пазнаёміўся з айцом Янам бліжэй, ведаў, што ён, як ксёндз Адам Станкевіч,
— бібліяфіл і што асаблівым ягоным хобі было зьбіраньне кніг пра мастацтва. Як
і ксёндз Адам Станкевіч, айцец Ян глядзеў на хрысьціянства ў Беларусі не з вузкаканфэсійнага
гледзішча. Ён быў адкрыты для дыялёгу з праваслаўнымі і пратэстантамі. І таму невыпадкова
ён стаў адным з сузаснавальнікаў Беларускага біблійнага таварыства, у якое ўвайшлі
прадстаўнікі розных канфэсіяў і дэнамінацыяў. Мажліва гэтай адкрытасьці спрыяла
тое, што рыма-каталіцкі сьвятар Ян Матусевіч (так склалася) скончыў праваслаўную духоўную
сэмінарыю і добра ведаў багатыя духоўныя трыдыцыі хрысьціянскага Усходу. Сьвятло
Ўсходу (так называлася адно з Апостальскіх пасланьняў Папы Яна Паўла ІІ) заўсёды было
ў сэрцы, у сьвядомасьці рыма-каталіцкага сьвятара Яна Матусевіча. Да таго ж ён і служыў
у асаблівай мясцовасьці — у Барунах, што на Ашмяншчыне. Служыў у сьценах былога ўніяцкага
манастыра. У гэтых базыльянскіх мурах ён сузіраў абраз Маці Божае Барунскае, які шануюць
і каталікі, і праваслаўныя. Маліўся да яго. І той, хто ведаў айца Яна, анітрохі не
зьдзівіўся, калі на самым заранку другога абвяшчэньня незалежнасьці Беларусі ён стаў
грэка-каталіцкім сьвятаром. Бо хто такі грэка-каталік, уніят? Гэта праваслаўны,
які жыве ў адзінстве з Рымам, з пасадам апостала Пятра. Праваслаўны, які не хоча падзелу
хрысьціянства на ўсходняе і заходняе. Тады, на пачатку 1990-х, Ян Матусевіч быў
другім грэка-каталіцкім сьвятаром у Беларусі. Першым быў ужо немалады былы вязень
ГУЛАГу айцец Віктар Данілаў, якога таемна высьвяцілі яшчэ ў савецкі час. Айцец Віктар
жыў у Гродне. І таму дэканам Беларускай Грэка-Каталіцкай Царквы быў пастаўлены маладзейшы
за айца Віктара на дваццаць гадоў жыхар сталіцы айцец Ян Матусевіч. Нехта яшчэ
напіша гісторыю станаўленьня сучаснае Грэка-Каталіцкае Царквы ў Беларусі, гісторыю
заснаваньня першай парафіі Сьвятога і Праведнага Язэпа ў Менску, якая адпраўляла літургію
то на прыватных кватэрах, то ў падвалах, то ў «чырвоных кутках». Нехта яшчэ напіша
пра тыя перашкоды Царкве, якія чыніла і чыніць ёй дзяржаўная ўлада. Але такая ўжо
ў нас зямля, такая глеба, дзе сышліся Усход і Захад, грэцкія і лацінскія традыцыі. Цяпер
БГКЦ мае больш за дваццаць парафіяў. І калі айцец Ян Матусевіч быў першым і адзіным
дэканам Царквы, дык цяпер маецца два дэканаты. І адзін з дэкантаў, а таксама парафію
Сьвятога Язэпа ўзначальвае гадунец айца Яна — протапрэзбітар Андрэй Абламейка. За
гэтыя гады Царква атрымала пятнаццаць сьвятароў і мае сэмінарыстаў. А тое, што ў Беларусі
зьявілася грэка-каталіцкае манаства, можна разглядаць як заруку будучыні Царквы, бо,
як правіла, з манахаў паходзяць уладыкі, рэктары, прэфэкты. З верай і надзеяй гледзячы
ў будучыню, беларускія грэка-каталікі з удзячнасьцю згадваюць ў гэты дзень айца Яна
Матусевіча, які пакінуў нас роўна дзесяць год таму.