Lễ thánh Phêrô và Phaolô năm nay mang một ý nghĩa đặc biệt, bởi vì trùng vào dịp khai
mạc Năm Toàn xá kỷ niệm hai ngàn năm sinh nhật của vị tông đồ Dân ngoại. Lễ nghi khai
mạc đã diễn ra vào chiều thứ bảy tại đền thờ thánh Phaolô ngoại thành, với sự hiện
diện của đại diện các Giáo hội ngoài công giáo, đứng đầu là đức Bartolomêô I, thượng
phụ chính thống của toà Constantinopolis. Thánh lễ ngày chúa nhựt 29 tháng 6 được
cử hành tại đền thờ thánh Phêrô, hay nói chính xác hơn, trên ngôi mộ của vị thủ lãnh
các tông đồ, tại nơi mà ngài đã tuyên xưng đức tin. Hằng năm vào dịp này, đức thánh
cha trao dây pallium cho các tổng giám mục đứng đầu giáo tỉnh, biểu hiệu cho sự thông
hiệp giáo luật giữa tòa Rôma với các giáo tỉnh. Ngoài ra, theo một tập tục từ sau
công đồng Vaticanô II, thượng phụ Constantinopolis cử một phái đoàn đến tham dự thánh
lễ tại đền thánh Phêrô ở Rôma, đáp lại việc giám mục Rôma cử một phái đoàn đến tham
dự thánh lễ tại Constantinopolis vào dịp lễ thánh Anrê. Nhưng năm nay, chính đức thượng
phụ Constantinopolis đến Rôma tham dự lễ khai mạc Năm thánh Phaolô, nên cũng hiện
diện trong thánh lễ sáng hôm qua. Ngài đã được đức Bênêđictô XVI đón tiếp tại cửa
đền thánh Phêrô vào lúc 9 giờ rưỡi sáng, và cả hai cùng tiến lên bàn thờ. Đức Thánh
Cha đã mời đức thượng phụ giảng Lời Chúa sau khi nghe các bài đọc Sách Thánh. Đức
Bartolomeo I đã nhắc đến truyền thống bên Đông phương từ năm 258 đã mừng lễ hai thánh
tông đồ vào ngày 29 tháng 6. Nhiều bức hoạ trình bày hai vị trong tư thế ôm choàng
lẫn nhau, biểu hiệu của tình yêu hợp nhất. Chính trong ước vọng đó mà các giáo hội
Công giáo và Chính thống đã xúc tiến các cuộc đối thoại để tiến đến sự hợp nhất toàn
vẹn. Sáng kiến mở Năm thánh Phaolô của tòa Rôma cũng được các giáo hội chính thống
hưởng ứng. Ngoài việc hành hương đến Rôma nơi mà thánh Phaolô bị trảm quyết, các giáo
hội chính thống cũng tổ chức nhiều cuộc hành hương kính viếng những nơi mà thánh Phaolô
đã truyền giáo, tựa như Ephêsô, Perge, các thành phố bên Tiểu Á.
Liền sau
đó, đức thánh cha đã đọc bài giảng, xoay quanh hai điểm chính: thứ nhất, ý nghĩa của
việc thánh Phaolô đến Rôma; thứ hai, ý nghĩa của việc trao dây pallium. Tại sao thánh
Phaolô đến Rôma? Thoạt tiên xem ra thánh tông đồ đến đây vì bị cưỡng bách như một
tù nhân: tuy nhiên, qua lá thư viết cho giáo đoàn Rôma (15,24.29), một giáo đoàn đã
được thành hình không do công lao của Phaolô, chúng ta biết được ý định của ngài,
đó là Rôma được coi như bàn đạp để sang Tây-ban-nha, vào thời ấy được coi như cùng
cõi địa cầu. Thánh Phaolô quan niệm rằng mình đã lãnh nhận được sứ mạng mang Tin Mừng
đến cho hết mọi dân tộc. Nói khác đí, việc đến Rôma nhằm biểu lộ tính cách hoàn vũ
của Giáo hội. Rôma phải trở thành biểu hiệu của đức tin hướng đến muôn dân và biểu
tượng của sự hiệp nhất của đức tin, được đóng ấn nhờ sự chứng tá của hai vị đại tông
đồ.
Hướng về các vị tổng giám mục sắp sửa nhận dây pallium, Đức Thánh Cha nêu
bật hai ý nghĩa. Thứ nhất, dây pallium được làm bằng len trắng: nó là biểu hiệu của
con chiên mà người mục tử vác trên vai. Khi vị tổng giám mục đeo dây pallium trên
vai, ngài hãy nhớ đến tấm gương của Chúa Kitô đi tìm con chiên lạc, vác nó lên vai
và đưa về chuồng. Chúa Kitô đã thi hành sứ mạng bằng cái chết trên thập giá, và mời
gọi các mục tử khác cũng tham dự vào sứ mạng của mình. Việc chia sẻ sứ mạng của Chúa
Kitô giả thiết lòng yêu mến gắn bó với Chúa, giống như lời tuyên xưng của thánh Phêrô
khi lãnh nhận sứ mạng chăn dắt đoàn chiên. Ý nghĩa thứ hai của tấm pallium là sự liên
kết giữa các mục tử trong cùng đoàn chiên của Chúa Kitô: nó trở nên mối dây ràng buộc
giữa các giáo hội điạ phương với toà thánh Phêrô, biểu lộ đặc tính duy nhất, thánh
thiện, tông truyền và hoàn vũ của Giáo hội.
Sau bài giảng, Đức Bênêđictô XVI
và đức Bartololmeô I cùng đọc kinh Tin kính bằng tiếng Hy lạp. Kế đó là những lời
nguyện phổ quát được xướng bằng tiếng Đức, Arap, Pháp, Swahili, Hoa, Bồ đào nha. Tiếp
theo là lễ trao dây pallium cho 41 tổng giám mục, đứng đầu là hồng y John Njue, TGM
Nairobi, rồi đến đức cha Fouad Twal, thượng phụ latinh của giáo phận Giêrusalem.
Thánh
lễ kết thúc lúc 12 giờ trưa. Từ lễ đài đức thánh cha đọc bài huấn dụ dẫn vào kinh
Truyền tin, giải thích ý nghĩa của Năm thánh Phaolô nguyên văn như sau:
Anh
chị em thân mến
Năm nay lễ hai thánh Phêrô
và Phaolô trùng vào chúa nhựt, nhờ thế toàn thể Giáo hội, chứ không riêng gì giáo
phận Rôma, có thể mừng cách long trọng. Sự trùng hợp này cũng rất thuận lợi
để nêu bật một biến cố khác thường, đó là Năm Thánh Phaolô
mà tôi đã chính thức khai mạc chiều hôm qua, bên cạnh mồ của thánh Tông
đồ dân ngoại, và sẽ kéo dài đến ngày 29 tháng 6 năm 2009.
Thực vậy, các sử gia đặt năm sinh của Saulô (về
sau đổi tên là Paulô) vào khoảng giữa năm 7 và 10 sau Chúa Kitô. Vì
thế, vào lúc tròn 2000 năm, tôi muốn mở một năm Toàn xá, dĩ nhiên
với trọng tâm là Rôma, với các đền thờ thánh Phaolô ngoại thành
và nhà thờ Tre Fontane, nơi mà ngài tử đạo, tuy nhiên
nó cũng mở rộng đến toàn thể Hội thánh hoàn cầu, khởi đầu
là thành phố Tarso, nơi sinh trưởng, rồi những địa
điểm khác có liên quan đến thánh nhân, ở lãnh thổ hiện
nay trên nước Thổ-nhĩ-kỳ, thánh địa, đảo
Malta nơi mà ngài đặt chân giảng đạo sau cuộc đắm
tàu. Nói cho đúng, chân trời của Năm Thánh Phaolô mang tính cách hoàn
vũ, bởi vì thánh Phaolô là vị tông đồ của những dân tộc
được coi là “ở xa” so với dân Do thái: nhờ máu của Chúa Kitô các dân
đó đã trở nên những kẻ “ở gần” (xc Ep 2,13). Vì thế cả ngày hôm nay, trong
một thế giới trở thành nhỏ bé hơn nhưng vẫn còn rất nhiều người
chưa gặp gỡ Chúa Kitô, thì Năm Thánh Phaolô mời gọi tất cả các
Kitô hữu hãy trở nên những người truyền giảng Tin mừng.
Chiều
kích truyền giáo cần được gắn liền với chiều kích hợp nhất, được
tượng trưng nới thánh Phêrô, tảng đá trên đó Chúa Giêsu
đã xây dựng Hội thánh của mình. Như phụng vụ đã
nêu bật, các đặc sủng của hai vị đại tông đồ
bổ túc cho nhau trong việc xây dựng một dân tộc duy nhất của Chúa, và các Kitô hữu
không thể nào làm chứng nhân hữu hiệu cho Chúa Kitô nếu họ không hợp nhất với
nhau. Đề tài hợp nhất được đề cao trong nghi thức
trao dây Pallium mà tôi đã đặt cho các Tổng giám mục trưởng
giáo tỉnh được bổ trong năm qua. Tất cả là 41 vị, và 2
vị khác sẽ nhận ở địa phương của mình.Tôi xin lặp lời
chào thăm thân ái đến quý vị. Ngoài ra, trong dịp lễ trọng hôm nay, giám mục
Rôma hân hạnh đón tiếp thượng phụ Constantinopolis, và
tôi xin lặp lại lời chào huynh đệ đến với ngài
và đoàn đại biểu của Giáo hội Chính thống do ngài hướng dẫn,
Năm
thánh Phaolô, loan báo Tin mừng, hiệp thông trong Hội thánh và hợp nhất giữa
tất cả các Kitô hữu: giờ đây chúng ta hãy cầu nguyện cho các ý chỉ ấy,
tín thác vào lời chuyển cầu của Đức Maria Chí thánh, người
mẹ của Hội thánh, Nữ Vương các thánh tông đồ.
Sau khi xướng
kinh Truyền tin, đức thánh cha đã ban phép lành bằng tiếng latinh, và đức thượng phụ
bằng tiếng Hy lạp.