Chrześcijanin wobec wyzwań integracji europejskiej

Religia w szkołach w Europie

Jedno z ważnych pytań integracji europejskiej dotyczy nauczania religii w szkołach: czy ma ono sens, a jeśli tak, to w jakiej formie? Nie tylko wiedza o chrześcijaństwie i jego nauce, Kościele, religii i religiach jest bardzo słaba w szeroko zsekularyzowanej Europie, ale same instytucje religijne utraciły zdolność kształtowania publicznej debaty. Życie religijne staje się w coraz większym stopniu sprawą prywatną, a nie publiczną. Oznacza to nie tylko zniknięcie części życia, którą uważaliśmy za oczywistą, ale również utratę świadomości ważnych korzeni kulturowych. To francuski minister kultury kilka lat temu wezwał do ponownego wprowadzenia nauki religii tak, aby przyszłe pokolenia były w stanie zidentyfikować i zrozumieć „symbole kulturowe” we Francji.

Istnieją zasadnicze różnice w organizacji i sposobie prowadzenia nauczania religii w europejskich szkołach państwowych: we Francji nie ma lekcji religii, w Austrii, Słowacji i większości niemieckich krajów związkowych są one częścią podstawowego programu i można wybrać religię na jeden z kończących szkołę egzaminów. W niektórych krajach dzieci otrzymują ogólne wykształcenie religijne; w innych uczniowie uczą się o każdej z religii oddzielnie. Szkoły zakładane w późnych latach 50. ubiegłego wieku dla dzieci urzędników pracujących w instytucjach europejskich są „szczególnym przypadkiem”, gdy chodzi o edukację religijną. Oryginalny program nie przewiduje jakichkolwiek lekcji religii dlatego, że jako model wykorzystano system francuski. Na nalegania Republiki Federalnej Niemiec wprowadzono do programu naukę religii, choć z pewnymi zastrzeżeniami. W 2005 r. powołana została też specjalna grupa robocza w celu zrewidowania programu Szkół Europejskich. Również religia ma być włączona do niego jako „przedmiot standardowy”. Nowy program jest opracowywany przez zainteresowane strony, w tym przez Kościół katolicki.

Z kolei Zgromadzenie Ogólne Rady Europy przyjęło rekomendację o „Edukacji i religii”, która sugeruje, aby wszystkie dzieci uczęszczały na lekcje religii, zwłaszcza w krajach, gdzie szkoły nie zapewniają edukacji religijnej, a jednocześnie powinno się położyć większy nacisk na religię podczas kształcenia nauczycieli. W Strasburgu ma powstać Instytut Badań Porównawczych nad Religiami dla nauczycieli, którzy podejmują dodatkowe studia, choć podjęto jedynie próbne kroki na drodze do zrealizowania tej inicjatywy.

Nauka religii nie powinna służyć celom „misjonarskim” wymierzonym przeciwko innym ani nie może zastąpić edukacji religijnej prowadzonej przez rodziców w ramach wychowywania. Przytaczając różne argumenty za obecnością religii w programach szkolnych, powinno się jednak umożliwiać dzieciom szkolnym lepsze zrozumienie własnej kultury i większe otwarcie na inne religie w Europie.

B. Trzeciak SJ

Opracowane na podstawie: Michael Kuhn, Europe Infos nr 104, kwiecień 2008
http://www.ocipe.org.pl/index.php?option=com_content&task=blogcategory&id=98&Itemid=86