Bà Mary Ann Glendon, tân đại sứ Mỹ cạnh Tòa Thánh và chuyến viếng thăm Hoa Kỳ của
Đức Thánh Cha Biển Đức XVI
Phỏng vấn bà Mary Ann Glendon, tân đại sứ Mỹ về chuyến viếng thăm Hoa Kỳ của Đức Thánh
Cha Biển Đức XVI
Trưa thứ ba 15-4-2008 Đức Thánh Cha Biển Đức XVI đã rời Roma
để sang viếng thăm Hoa Kỳ. Trong các tuần qua các phương tiện truyền thông Hoa Kỳ
cũng tỏ ra tò mò và nôn nóng trước chuyến viếng thăm của Đức Thánh Cha Biển Đức XVI.
Các bài viết cho thấy chuyến viếng thăm sẽ lôi cuốn sự chú ý của độc giả và dân chúng
Mỹ, vì thế không được đánh mất dịp may hiếm có này. Hội Đồng Giám Mục Hoa Kỳ cũng
xác nhận điều này và cho biết đã có tới gần 6000 nhà báo và phóng viên xin ghi danh
để theo dõi tường trình chuyến viếng thăm của Đức Thánh Cha.
Các bài viết
giới thiệu chuyến viếng thăm của Đức Giao Hoàng đều tích cực. Các nhật báo, tuần báo,
nguyệt san và chương trình phát thanh truyền hình, khi giới thiệu Đức Joseph Ratzinger
cho giới độc giả và khán thính giả ít biết Đức Giáo Hoàng, đều nêu bật chiều kích
trí thức và sự chuẩn bị hiếm có của người như là thần học gia nổi tiếng của Giáo Hội
Công Giáo.
Tuần san Time viết: ”Đức Ratzinger đã tinh luyện các tư tưởng của
mình liên quan tới lòng tin và lý trí trong các thập niên dài dậy học và nghiên cứu
tại đại học, trong các tác phẩm nghiên cứu, các bài viết về giáo lý công giáo và các
trao đổi quan điểm trong sự qúy trọng đối với các giáo dân tinh nhuệ như Jurgen Habermas”.
Người ta cũng nhận thấy giới truyền thông Hoa Kỳ tránh dùng các công thức thuộc lòng
có sẵn để định tính chuyến viếng thăm của Đức Thánh Cha như ”là kêu gọi trật tự” đối
với Giáo Hội Hoa Kỳ qúa độc lập, hay nhằm ”gây ảnh hưởng trên cuộc bầu cử tổng thống
Mỹ”. Ông John Allen chuyên viên về các vấn đề Vaticăng nói: ”Đức Thánh Cha Biển Đức
XVI đã chứng minh cho thấy người không bao giờ khởi hành từ một điều tiêu cực hay
việc kiểm soát cái gì đó, mà từ việc ủng hộ giáo huấn của Giáo Hội, từ điều Giáo Hội
chấp nhận chứ không phải từ điều Giáo Hội chống đối. Chỉ cần nghĩ tới các đề tài Đức
Thánh Cha chọn cho các thông điệp của người như tình yêu và niềm hy vọng, thì đủ hiểu”.
Ngay cả khi một vài vị đặc trách các học viện công giáo đã tiết lộ cho tờ ”Washington
Post” biết một số điều Đức Thánh Cha có thể đề cập đến trong buổi găp gỡ các nhà giáo
dục công giáo, chính nhật báo cũng nhận định rằng chuyến viếng thăm của Đức Thánh
Cha sẽ là cái gì khác nữa, chứ không chỉ là một cuộc gặp gỡ canh tân vai trò giáo
dục của Giáo Hội mà thôi!
Ông Carl Anderson, Hiệp sĩ tối cao, Chủ tịch Hội
Hiệp Sĩ Colombo Hoa Kỳ bình luận rằng mặc dù trong các năm qua đã có những chuyện
rất tiêu cực liên quan tới các gương mù gương xấu trong Giáo Hội Công Giáo và quan
điểm cho Đức Thánh Cha là một người nghiêm nghị giữ gìn giáo lý lòng tin, dân chúng
Hoa Kỳ có một cái nhìn rất lý sự và quân bình đối với Đức Thánh Cha Biển Đức XVI và
Giáo Hội. Nhất là họ rất cởi mở lằng nghe các lời Đức Thánh Cha nhắc nhở sống lòng
tin như thế nào trong cuộc sống thường ngày”.
Thật vậy, kết qủa của một bảng
thống kê cho thấy 70% người dân Hoa Kỳ muốn nghe Đức Giáo Hoàng nói về Thiên Chúa
trong chuyến viếng thăm của người. Và đa số, kể cả nhừng người không công giáo, cho
biết họ có cái nhìn rất tích cực đối với Đức Giáo Hoàng.
Tuy nhiên cũng không
nên ngạc nhiên khi có một số báo chí hay trạm thông tin Internet chính trị hóa chuyến
viếng thăm của Đức Thánh Cha với các hàng tít như ”Chuyến viếng thăm có lợi cho ai:
Barack Obama, Hillary Clinton hay McCain?” Tuần san Time thì giới thiệu một gương
mặt ”phò Mỹ” và nêu bật rằng Đức Giáo Hoàng không chú ý tới chính trị, nhưng chỉ chú
ý tới ”một xã hội tốt đẹp nhất, khác biệt, và nhất là đạo đức, trong đó lòng tin và
sự đối thoại liên quan tới các vấn đề xã hội dựa trên lòng tin được duy trì sống động,
do quyết định của các người cha lập quốc tách rời Giáo Hội và nhà nước”.
Sau
đây chúng tôi xin gửi tới qúy vị và các bạn một số nhận định của bà Mary Ann Glendon,
tân đại sứ Hoa Kỳ cạnh Tòa Thánh, về chuyến viếng thăm này của Đức Thánh Cha Biển
Đức XVI. Bà Mary Ann Glendon sinh trưởng tại Dalton, tiểu bang Massachusetts, năm
nay 70 tuổi, có ba con gái và đã từng là giáo sư luật so sánh tại phân khoa Luật của
đại học Havard. Bà cũng đã là Chủ tịch Hàn Lâm Viện Tòa thánh về các Khoa Học Xã Hội,
và đã là trưởng Phái đoàn Tòa Thánh tham dự Hội nghị quốc tế về phụ nữ tại Bắc Kinh
hồi năm 1995. Từ tháng 2 năm 2008 bà đã được chỉ định làm tân đại sứ Hoa Kỳ cạnh Tòa
Thánh.
Hỏi: Thưa bà đại sứ, đây là lần
đầu tiên Đức Thánh Cha Biển Đức XVI viếng
thăm Hoa Kỳ, trong cương vị là tân đại sứ, bà nghĩ
gì về chuyến viếng thăm này? Đức Thánh Cha sẽ nói gì với tín hữu công
giáo và nhân dân Hoa Kỳ?
Đáp: Dĩ nhiên là không ai biết Đức Thánh
Cha sẽ nói gì. Nhưng chắc chắn điều Đức Thánh Cha nói sẽ khiến cho người ta suy nghĩ
và thảo luận nhiều trong các năm tới, như đã xảy ra với các vị Giáo Hoàng tiền nhiệm
của người. Chuyến viếng thăm của Đức Thánh Cha có tính cách mục vụ, chứ không nhắm
mục đích nào khác. Trong qúa khứ và mới đây các tương quan giữa Hoa Kỳ và Tòa Thánh
cũng có các khó khăn, nhưng chưa bao giờ hai bên gần nhau như hiện nay. Trong nhiệm
vụ mới của tôi, tôi không phải xây dựng các tương quan, nhưng là phát triển chúng.
Hỏi: Cách đây 9 năm Đức Gioan Phaolô II đã viếng
thăm Hoa Kỳ lần cuối cùng. Sau biến cố khủng bố ngày 11 tháng 9 năm
2001, tình hình Hoa Kỳ đã rất khác với hồi năm 1999. Nó
khác như thế nào thưa bà đại sứ?
Đáp: Điều
đầu tiên tôi xin ghi nhận đó là toàn thế giới đã thay đổi, chứ không phải chỉ có Hoa
Kỳ mà thôi. Và tôi tin là chỉ trong vòng 50 năm nữa các sử gia mới hiểu nó đã thay
đổi như thế nào. Điều tôi có thể nói ngày nay đó là Hoa Kỳ đã kinh nghiệm được tính
cách đễ bị thương tích của mình, đây là điều chưa từng xảy ra trước đó. Tuy nhiên
điều này không phải là chuyện hoàn toàn tiêu cực. Chắc chắn chúng tôi đã ý thức nhiều
hơn về tầm quan trọng phải hiểu biết các nền văn hóa và các tôn giáo khác. Đây là
sự hiểu biết cần thiết trong một thế giới ngày càng tùy thuộc nhau hơn.
Hỏi: Thưa bà đại sứ, biến cố ngày 11 tháng 9 năm 2001 cũng đã
thay đổi tương quan giữa Hoa Kỳ và Tòa Thánh, với lập
trường khác biệt rõ ràng liên quan tới đề tài chiến tranh,
đặc biệt là sau khi xảy ra chiến tranh tại Irak. Lập trường khác
biệt này xem ra sau đó cũng đã định đoạt
trên các đề tài kinh tế, đặc biệt là việc toàn cầu hóa. Bà nghĩ
gì về điều này?
Đáp: Liên quan tới phần đầu câu hỏi
của qúy vị, tôi thấy các khác biệt giữa Tòa Thánh và Hoa Kỳ đôi khi đã bị phóng đại
qúa đáng. Đúng thật là đã có các ý kiến khác biệt liên quan tới hoạt động ngoại giao
cũng như hoạt động quân sự của Hoa Kỳ, trước khi xảy ra chiến tranh Irak. Tuy nhiên
giờ đây xem ra Tòa Thánh đang ủng hộ với xác tín các nỗ lực của Hoa Kỳ tại Irak để
thiết lập hòa bình, an ninh và khả năng tự cai trị của quốc gia này. Cũng như Tòa
Thánh có cùng thái độ đối với các nỗ lực của Hoa Kỳ nhằm trao ban an ninh chống lại
nạn khủng bố và đặc biệt chống lại việc sử dụng tôn giáo như lý cớ cho bạo lực. Cả
đối với việc toàn cầu hóa, tôi tin rằng lập trường của tổng thống Bush liên quan tới
các đề tài phát triển nói chung, cũng có nhiều điểm tương đồng và gần gũi với thông
điệp ”Centesimun annus Năm thứ một trăm” của Đức Gioan Phaolô II.
Hỏi:
Tương đồng ở những điểm nào thưa bà?
Đáp:
Việc toàn cầu hóa có tiềm năng đem lại các ích lợi lớn cho mọi người trên thế giới
bao gồm cả những vùng nghèo và ở ngoài lề nhất, nhưng đồng thời nó cũng không thể
che dấu nhiều nguy cơ. Như thế câu hỏi đặt ra đó là làm thế nào để tất cả mọi người
đều có thể hưởng các ích lợi của việc toàn cầu hóa?
Mới đây tổng thống Bush
nói không thể có sự toàn cầu hóa thị trường mà không toàn cầu hóa tình liên đới, và
trong tai tôi các lời này vang vọng những gì Đức Gioan Phaolo II đã nói tại Liên Hiệp
Quốc hồi năm 1995: ”Chúng ta đã chấp nhận cuộc mạo hiểm của sự tự do, giờ đây chúng
ta cũng phải chấp nhận cuộc mạo hiểm của tình liên đới”.
Hỏi: Giờ
đây Đức Thánh Cha Biển Đức XVI sẽ viếng thăm trụ
sở Liên Hiệp Quốc. Và người ta chờ đợi rất nhiều
nơi diễn văn của người? Tại sao lại có nhiều chú
ý như vậy thưa bà đại sứ?
Đáp: Một
phần bởi vì Đức Thánh Cha là vị lãnh đạo có thể nói là ”toàn cầu”, và người đến nói
chuyện tại diễn đàn toàn cầu quan trọng nhất thế giới là Liên Hiệp Quốc. Đồng thời
tôi cũng nghĩ rằng có sự chú ý lớn lao như thế vì người ta nhớ tới các diễn văn của
Đức Giáo Hoàng Phaolô VI và Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II. Dĩ nhiên chúng ta không
biết Đức Thánh Cha Biển Đức XVI sẽ nói những gì, nhưng chắc chắn điều người nói sẽ
khiến cho chúng ta tất cả thảo luận, và suy tư trong nhiều năm trời, cũng như chúng
ta đang làm đối với những gì Đức Giáo Hoàng Karol Wojtila đã nói trước đại hội đồng
Liên Hiệp Quốc hồi năm 1995.
Hỏi: Thưa bà đại sứ, nói chung
tại sao hoạt động ngoại giao của Tòa Thánh lại được thế
giới coi trọng như vậy?
Đáp: Tôi tin rằng lý do của
điều này đó là sự tôn trọng mà mọi quốc gia trên thế giới đều có đối với nền ngoại
giao của Tòa Thánh. Thế thì câu hỏi có thể đưa ra ở điểm này đó là tại sao Tòa Thánh
lại được tôn trọng như vậy?
Và theo tôi câu trả lời đó là ngày này qua ngày
khác tại tất cả mọi trụ sở ngoại giao trên thế giới tiếng nói của Tòa Thánh tìm duy
trì bản vị con người như trung tâm của mọi lo lắng. Nói một cách cụ thể, điều này
có nghĩa là khi một cuộc thảo luận tại Liên Hiệp Quốc hay tại các nơi khác, rơi vào
các lãnh vực hoàn toàn có tính cách kinh tế, hay quyền lực, hoặc các lợi nhuận khác,
thì nền ngoại giao của Tòa Thánh luôn luôn đem sự chú ý trở lại trên chiều kích nhân
bản của các vấn đề.
Hỏi: Bà đại sứ có định
nghĩa nền ngoại giao của Tòa Thánh là ”nền ngoại giao tốt đẹp nhất thế
giới” hay không?
Đáp: Vâng, tôi nghĩ là có lý do để định nghĩa
nền ngoại của Tòa Thánh là nền ngoại giao tốt đẹp nhất thế giới, vì có biết bao nhiêu
người cũng nghĩ như vậy. Giới ngoại giao của Tòa Thánh là một nhóm người rất nhỏ,
nhưng là những người rất được động viên, với sự thông minh, kinh nghiệm và sự tôn
trọng đối với mọi nền văn hóa.
Hỏi: Thưa đại sứ Glendon,
đại sứ đã là phụ nữ đầu tiên làm trưởng
phái đoàn của Tòa Thánh tham dự hội nghị phụ nữ quốc tế tại Bắc Kinh, và cũng
là phụ nữ đầu tiên làm chủ tịch của một cơ quan của Tòa
Thánh là Hàn Lâm Viện về các Khoa Học Xã Hội. Giờ đây, đại sứ
đứng ở ”phía bên kia” như đại diện của quốc gia Hoa Kỳ, là quốc
gia trong các hội nghị phụ nữ quốc tế tại Cairo và Bắc Kinh chẳng hạn, đã
có lập trường trái nghịch với lập trường của Tòa Thánh
Vaticăng. Đại sứ cảm thấy thế nào trong thế đứng mới này?
Đáp: Có đúng thật là trong các dịp đó đã có nhiều khác biệt ý kiến giữa Tòa Thánh
và Hoa Kỳ. Tuy nhiên ngày nay liên quan tới cùng các vấn đề đã được thảo luận tại
Cairo và Bắc Kinh như vấn đề dân số, phát triển và điều kiện của nữ giới các lập trường
giữa Tòa Thánh và chính quyền Hoa Kỳ rất giống nhau. Riêng đối với địa vị mới của
tôi là đại sứ Hoa Kỳ cạnh Tòa Thánh, tôi không cảm thấy mình là ”ở phía bên kia”,
nhiệm vụ của tôi ở đây không phải là xây dựng các tương quan, đã rất là mạnh mẽ rồi,
mà là tìm củng cố chúng và làm cho chúng ngày càng lan rộng ra trong nhiều lãnh vực
khác nữa.