Прапануем вам чарговыя старонкi з Кампендiума сацыяльнай дактрыны Царквы.
Вялiкую ўвагу трэба надаць складанай праблеме энэргетычных рэсурсаў. Тыя
неаднаўляемыя рэсурсы, да якiх далучаюцца высокаразвiтыя ў прамысловым сэнсе краiны
i краiны, якiя не так даўно прайшлi перыяд iндыструалiзацыi, трэба паставiць на службу
ўсяму чалавецтву. Акрамя таго, ў маральнай перспектыве, адзначанай справядлiвасцю
i салiдарнасцю памiж пакаленнямi, трэба, як заўсёды, шукаць, прыймаючы дапамогу навукоўцаў,
новыя крынiцы энергii, развiваць альтэрнатыўныя крынiцы i падвышаць узровень бяспекi
ядэрнай энэргii. Бо выкарыстанне энэргii злучана з пытаннямi развiцця i навакольнага
асяроддзя, яно заклiкае да палiтычнай адказнасцi дзяржавы, мiжнароднае грамадства
i эканамiчныя суб’екты; пралiваць святло на гэту адказнасць i накiроўваць яе павiнна
сталае iмкненне да унiверсальнага агульнага дабра. 471 Асаблiвай увагiзаслугоўвае
сувязь старажытнiх народаў з iх зямлёй i яе рэсурсамi: гутарка iдзе аб фундаментальным
выяўленнi iх самасвядомасцi. Многiя народы ўжо страцiлi цi рызыкуюць старацiць
– саступаючы моцы аргапрамысловых iнтэрэсаў цi ў вынiку працэсаў асiмiляцыi i урбанiзацыi
– землi, на якiх яны жывуць, з якiмi звязаны сам сэнс iх iснавання. Трэба належным
чынам баранiць права старажытных народаў, якiя даюць прыклад жыцця ў гармонii з навакольным
асяроддзем, якое яны вывучылiся пазнаваць i захоўваць. Iснуе небяспека, што iх выключны
вопыт – незаменнае багацце для ўсяго чалавецтва – будзе страчаны разам з навакольным
асяроддзем, у якiм ён засяроджаны. б) Выкарыстанне бiатэхналогiй 472 У апошнiя
гады з вялiкай сiлай загучала пытанне выкарыстоўвання новых бiятэхналогiй у сельскай
гаспадарцы, зоотэхнiцы, медыцыне i дзеля абароны навакольнага асяроддзя. Новыя магчымасцi,
прадстаўленыя сучаснымi бiялагiчнымi i бiагенетычнымi тэхналогiямi, падштурхоўваюць,
з аднаго боку, да надзеi i энтузiазму, а з iзнашага боку, - да трывогi i варожасцi.
Ужытак бiятэхналогiй, iх дапушчальнасць з маральнага пункту гледжання, наступствы
для здароў’я чалавека, уздзеянне на навакольнае асяроддзе i эканомiку – прадмет паглыбленнага
вывучэння i актыўных абмеркаванняў. Размова iдзе аб спрэчных пытаннях, якiя ўваходзяць
у кампетэнцыю вучоных i даследчыкаў навакольнага асяроддзя, вытворцаў i карыстальнiкаў.
Хрысцiяне не раўнадушныя да гэтых праблемаў, бо разумеюць важнасць каштоўнасцей, аб
якiх iдзе гутарка. 473 Хрысцiянскае бачанне стварэння мае на ўвазе станоўчае
меркаванне аб законнасцi ўздзеяння чалавека на прыроду; у тым лiку на iншых жывых
iстотаў, i, той жа час, рашуча заклiкае да пачуцця адказнасцi. Бо прырода – не
святая i боская рэчаiснасць, на якую чалавек не мае магчымасцi ўплываць. Прырода –
гэта дар Створцы чалавечай суполцы, дар, даручаны розуму i маральнай адказнасцi чалавека.
Таму ён не павiнен здзейснiць нiчога супрацьзаконнага, калi, паважаючы парадак, прыгажосць
i карыснасць асобных жывых iстотаў i iхнiя функцыi ў экасiстэме, змяняе некаторыя
iхнiя характырыстыкi i асаблiвасцi. Умешальнiцтва чалавека недапушчальнае, калi яно
шкодзiць жывым iстотам цi навакольнаму асяроддзю, i прыймаецца, калi выклiкае перамены
да лепшага. Правамернасць выкарыстання бiялагiчных i бiагенетычных тэхнiк этычная
праблематыка на гэтым не сканчаецца: як ў кожнай чалавечай сферы паводзiнаў чалавека,
неабходна дакладна ацанiць iх рэальную карыснасць, а таксама магчымыя наступствы падобнага
выкарыстання, у тым лiку i рызыку. Там, дзе навука i тэхнiка моцна ўздзейнiчаюць на
жывыя арганiзмы i магчымы заўважальныя наступствы ў доўгатэрмiновай перспектыве, недапушчальнымi
ёсць легкадумасць i безадказнасць. 474 Сучасныя бiатэхналогii аказваюцьвялiкi ўплыў на сацыяльнае, эканамiчнае i палiтычнае жыццё на лакальным, нацыянальным
i мiжнародным узроўнях; iх неабходна ацэнваць згодна з этычным крытэрыям, якi заўсёды
павiнны кiраваць дзейнасцю i адносiнамi людзей у сацыяльна-эканамiчнай i палiтычнай
сферах. Перад усiм, трэба ўлiчваць крытэрыi справядлiвасцi i салiдарнасцi; iндывiдуумы
i групы, якiя займаюцца даследваннямi i гандлям у галiне бiятэхналогiй, павiнны асаблiва
цвёрда прытрымлiвацца гэтых крытэрыяў. Якiя б яны не былi, не трэба губляцца, мяркуючы,
што нiбыта распаўсюджванне карысных асягненняў у галiне новых бiатэхналогiй само па
сабе здолее вырашыць усе неадкладныя праблемы, злучаныя з галечай i з адставаннем
у развiццi, што маюць яшчэ мноства краiнаў на нашай планеце. 475 У духу мiжнароднай
салiдарнасцi магчыма прыняць разнастайныя меры ў адносiнахвыкарыстання
бiатэхналогiй. Па-першае, трэба палегчыць справядлiвы i гандлювы ўзаемны абмен,
свабодны ад кабальных умоваў. Аднак садзейнiчанне развiццю самых бедных народаў
не будзе сапраўдным i эфектыўным, калi не будзе зведзена да абмену прадуктамi вытворчасцi.
Трэба таксама заахвочваць умацаванне неабходнай навуковай i тэхнiчнай аўтаномii
гэтых народаў, развiваючы абмен навуковымi i тэхнiчнымi ведамi i змяшчэннем
тэхналогiй у краiны, якiя знаходзяцца на шляху развiцця.