Rota Rzymska odgrywa istotną rolę dla całego kościelnego sądownictwa, mając zapewnić
stosowanie w nim jednolitych zasad działania. Wskazał na to Papież, spotykając się
z jej pracownikami rozpoczynającymi kolejny rok sądowy. Ten trybunał apelacyjny obchodzi
stulecie wznowienia działalności konstytucją apostolską Piusa X „Sapienti consilio”
z 29 czerwca 1908 r. Jego orzeczenia służą zachowaniu jedności kryteriów we wszystkich
sądach kościelnych, strzegąc przed niebezpieczeństwem interpretacji subiektywnych
i dowolnych. Jest to szczególnie ważne, gdy wyrokiem sądowym trzeba stwierdzić, czy
dane małżeństwo zostało ważnie zawarte. Obok prawa wchodzi tu w grę antropologia i
teologia. Stale należy przy tym uwzględniać prawdę o nierozerwalności małżeństwa,
zgodnie ze zbawczym planem Stwórcy.
„W Kościele – właśnie ze względu na jego
powszechność i na różnorodność kultur prawnych, w jakich działa – zachodzi zawsze
niebezpieczeństwo wytwarzania się niepostrzeżenie «orzecznictw lokalnych» – powiedział
Papież. – Oddalają się one coraz bardziej od wspólnej interpretacji praw pozytywnych,
a nawet od nauki Kościoła o małżeństwie. Życzę wypracowania odpowiednich środków,
by orzecznictwo Roty Rzymskiej coraz bardziej służyło jedności i było rzeczywiście
dostępne dla wszystkich, którzy działają w sądownictwie. Wówczas stosowanie prawa
będzie we wszystkich trybunałach Kościoła jednolite. W tej realistycznej perspektywie
należy też rozumieć wartość wypowiedzi Urzędu Nauczycielskiego Kościoła w kwestiach
prawa małżeńskiego – w tym również papieskich przemówień do Roty Rzymskiej. Są to
wskazania dotyczące bezpośrednio działania wszystkich sądów kościelnych, gdyż nauczają
z autorytetem tego, co istotne dla rzeczywistości małżeństwa”.
W imieniu pracowników
Roty Rzymskiej zwrócił się do Papieża jej dziekan. Bp Antoni Stankiewicz przypomniał,
że sięga ona instytucji audytorów, którzy pełnili funkcje sędziowskie w kurii papieskiej
już w XIV w. W XIX stuleciu Rota stała się trybunałem apelacyjnym jedynie dla Państwa
Kościelnego, po którego zniesieniu w 1870 r. przestała pełnić funkcje sądownicze.
Pius X wznowił ją przed stu laty jako trybunał apelacyjny dla całego Kościoła. Od
tego czasu Rota Rzymska wydała 12.872 wyroków.