365 ditë me njerëz e ngjarje që ia ndryshuan faqen botës.
(24.01.2008 RV)24 janar: Kostandini
dhe realizimi i vegimit të tij, që ia ndryshoi rrjedhën historisë. Sonte Kostandini
nuk nuk ka gjumë, nuk mund të mbyllë sy. Nesër në agim, trupat e tij do të ndeshen
me ato të Maksencit në rrethinat e Romës. Në atë verë të vitit 312 hidhet shorti i
Perandorisë romake të perëndimit. Tani për tani perandoria ka dy prijës: Kostandinin
e Maksencin. Po nesër mbrëma njëri prej tyre do të jetë i vdekur, tjetri, perandor.
I vetmi perandor. Në mesin e kësaj nate të trazuar, Kostandini sheh një vegim
të çuditshëm, që i duket më shumë si këshill. Do ta fitojë betejën, në se do të skalitë
në mburojat e ushtarëve të tij Kryqin, simbolin e Krishtit. ‘In hoc signe vinces’
– i pëshpëritë një zë. Nën këtë shenjë do të fitosh! Kryqin e Krishtit? Po Kostandini
nuk beson në Krishtin, adhuron hyjnitë e perandorisë romake! Perandorët që i paraprinë
i urryen me gjithë shpirt të krishterët. Madje i persekutuan mizorisht. Edhe pse
Kostandini i trajton të krishterët më me butësi se paraardhësit, është tepër larg
nga feja e krishterë. “S’e dimë ç’na pret…” – mendon Kostandini – në fund të fundit
nuk humbas asgjë, në se i besoj vegimit. Në rastin më të keq, simboli i Krishtit nuk
do të më sjellë kurrfarë dobie, në rastin më të mirë…. do ta fitoj betejën e do të
pushtoj mbarë perandorinë. Një të thënë e një të bërë: mbi mburojat e dyzetmijë
ushtarëve të ushtrisë së tij skalitet shenja e Kryqit. E kështu nis beteja mbi Urën
e Milvios. Ende nuk ka rënë nata, kur Kostandini arrin një nga fitoret më të shkëlqyera
që njihen në histori, Maksenci vdes e ushtria e tij shpartallohet plotësisht. Si
bëhet i vetmi perandor i Perëndimit, Kostandini nuk e harron kush ia siguroi fronin:
në se do të tregohet mosmirënjohës, Hyji i të krishterëve do ta braktisë në fatin
e vet. Që aty e tutje, mbi monedhat e perandorisë skalitet shenja e Kryqit, në kujtim
të betejës së Urës së Milvios. E, sidomos, në vitin 313 që vjen pas, Kostandini shpall
ediktin e Milanos. Edikt quhej asokohe shpallja e një ligji të ri, nga ana e mbretit
ose e perandorit. Kostandini deklaron se “çdo njeri mund ta adhurojë sipas dëshirës
hyjninë e vet që është në qiell”. Kjo do të thotë se krishterimi nuk ndalohet më
si përpara. Të krishterët nuk do të detyrohen më të flijojnë para hyjnive romake e
as t’i luten Zotit fshehurazi. Viti 313 për të krishterët është viti i parë i lirisë!Gjithsesi
Kostandini nuk bëhet menjëherë i krishterë. I duhet kohë, që ta njohë më mirë Krishtin
e ta dojë me të vërtetë. Perandori pagëzohet vetëm pak kohë para vdekjes. Por duke
e njohur krishtërimin, e përgatiti gjithë perandorinë e tij të pa fund, të bëhet plotësisht
e krishterë. Do të jetë Teodosi perandor, disa vjet më vonë, ai që do ta shpallë krishtërimin
fe zyrtare të perandorisë.