Noc Bożego Narodzenia ma dla chrześcijan
wyjątkowe znaczenie. W osobie Jezusa Bóg, stając się człowiekiem, objawił się ludzkości
w sposób najdoskonalszy z możliwych. Wcielenie Boga i wiara w bóstwo Jezusa Chrystusa
stanowi zasadniczą różnicę między chrześcijaństwem i islamem. Ponieważ muzułmanie
nie przyjmują chrześcijańskiej prawdy, że Jezus Chrystus jest Synem Bożym, który przyszedł
na świat, aby dokonać aktu odkupienia, dlatego też w ich tradycji religijnej brak
jest świąt bezpośrednio odnoszących się do Bożego Narodzenia i Wielkanocy.
W
kontekście bożonarodzeniowej nocy, warto jednak zaznaczyć, że również w tradycji muzułmańskiej
„noc” jest czasem szczególnych wydarzeń. W islamie istnieje tzw. „pięć świętych nocy”,
do których tradycja muzułmańska zalicza: 1) Narodziny Proroka, 2) Niebiańską Podróż
Proroka, 3) Noc Przeznaczenia4) Noc Przebaczenia i 5) Noc Ujrzenia.
Muzułmanie
pojmują Boże Narodzenie jako chrześcijańskie święto narodzin Jezusa, którego sami
czczą jako proroka. W związku z tym często porównują je do swego święta, które określają
mianem „Narodzenia Proroka” (Maulid an-Nabi). Obchody tego dnia przypadają
w świecie islamu w różnych terminach. Sunnici świętują narodziny Mahometa w dwunastym
dniu trzeciego miesiąca roku księżycowego, tzw. rabi al-awwal. Natomiast szyici
obchodzą tę uroczystość pięć dni później. W zależności od lokalnych zwyczajów w niektórych
krajach odbywają się z tej okazji uroczyste procesje i spotkania. Na cześć Proroka
wykonuje się pieśni pochwalne i opowiada o wydarzeniach z jego życia. W obszarze wpływów
tureckich recytuje się poematy napisane specjalnie na tę okoliczność.
Drugą
z pięciu muzułmańskich świętych nocy jest „Niebiańska Podróż Proroka” (Id al-Isra),
nazywana również „Nocą Wniebowstąpienia” (Lajlat al-Miraż). Tradycja
muzułmańska łączy w tym święcie dwa wydarzenia: podróż Mahometa z Mekki do Jerozolimy
oraz jego przemieszczanie się przez niebiosa. Koran wspomina to podróżowanie w następujący
sposób: „Chwała Temu, który przeniósł Swojego sługę nocą z Meczetu świętego do meczetu
dalekiego, którego otoczenie pobłogosławiliśmy, aby mu pokazać niektóre Nasze znaki”
(17,1). Mahomet miał odbyć tę podróż za sprawą archanioła Gabriela i przy pomocy
skrzydlatego wierzchowca o imieniu Al-Burak. W drodze miał spotkać proroków i stanąć
przed samym Bogiem, u którego uprosił obniżenie liczby codziennych modlitw obowiązkowych
z pięćdziesięciu do pięciu. W miejscu, gdzie Mahomet miał się modlić i skąd miał odbyć
podróż przez niebiosa, wzniesiono w 691 roku słynny meczet na Skale. Nocna podróż
Mahometa jest ulubionym tematem w literaturze islamskiej oraz stanowi źródło inspiracji
dla mistyków muzułmańskich.
Kolejną ze świętych nocy jest „Noc Przeznaczenia”
lub „Noc Siły”, „Noc Mocy” (Lajlat al-Kadr). Muzułmanie obchodzą ją w dwudziestą
siódmą noc ramadanu na pamiątkę zesłania Koranu. Wówczas Bóg miał rozpocząć przekazywanie
Mahometowi poszczególnych fragmentów Księgi. Za najstarsze z nich uważa się pierwsze
wersety sury 96. Sam Koran opisuje to wydarzenie w następujący sposób: „Zaprawdę,
zesłaliśmy go w Noc Przeznaczenia! A co cię pouczy, co to jest Noc Przeznaczenia?
Noc Przeznaczenia – lepsza niż tysiąc miesięcy! Aniołowie i Duch zstępują tej Nocy,
za pozwoleniem swego Pana, dla wypełnienia wszelkich rozkazów. Ona to pokój – aż do
pojawienia się zorzy porannej.” (97, 1-5). Uroczystości tej nocy koncentrują się głównie
na recytowaniu fragmentów Koranu i na wyrażaniu Bogu wdzięczności za dar koranicznego
objawienia. Niektórzy dopatrują się w nim swoistego „narodzenia”, przez które Boże
Słowo znalazło miejsce wśród ludzi, przyjmując formę Księgi.
Czwartą świętą
nocą w islamie jest „Noc Przebaczenia” lub „Noc Niewinności” (Lajlat al-Bara’a),
która przypada między 14 a 15 szabanem – ósmym miesiącem muzułmańskiego kalendarza.
Tej nocy muzułmanie błagają Boga o wybaczenie win, popełnionych zwłaszcza w ciągu
minionych dwunastu miesięcy, prosząc jednocześnie o błogosławieństwo, aby następny
rok mogli przeżyć bez grzechu.
Ostatnia ze świętych nocy dotyczy księżyca,
który zwiastuje początek ramadanu, czyli islamskiego miesiąca postu. „Noc Ujrzenia”,
jak ją określają muzułmanie, bierze swą nazwę od momentu ujrzenia księżyca w nowiu.
Ze względu na różnice faz księżyca noc ta przypada w świecie islamu w różnym terminie.
W kontekście „pięciu świętych nocy” należy wspomnieć, że wśród kilkunastu
świąt muzułmańskich przypadających w cyklu rocznym najważniejsze jest „Święto Ofiar”,
tzw. Id al-Adha, które przypada w czasie pielgrzymki do Mekki i obchodzone
jest na pamiątkę ofiary, którą Abraham (Ibrahim) złożył Bogu. Zgodnie z tradycją muzułmańską,
Bóg, chcąc sprawdzić posłuszeństwo Abrahama, nakazał mu złożyć ofiarę ze swego jedynego
syna Ismaila (Izmaela). Ostatecznie – podobnie jak w opowiadaniu ze Starego Testamentu,
gdzie ofiarą jest Izaak – Bóg rezygnuje z ofiary z dziecka i każe Abrahamowi złożyć
w ofierze baranka. Na pamiątkę tego wydarzenia muzułmanie w rytualny sposób zabijają
zwierzęta, które spożywają podczas uroczystych posiłków. Przesłaniem tego święta jest
całkowite poddanie się Bogu i zaufanie w Jego miłosierdzie.
„Święte noce” zawierają
wiele tajemnic, natomiast związane z nimi święta religijne sprawiają, że człowiek
staje się lepszy. Z okazji świąt składamy sobie życzenia i odwiedzamy się nawzajem.
Ten dobry zwyczaj może być okazją do praktykowania dialogu życia – zwłaszcza – jeśli
w sąsiedztwie mieszkają muzułmanie. Przez, wydawałoby się, drobny gest złożenia życzeń
muzułmanom lub przyjęcia ich od nich możemy przyczynić się do kształtowania dialogowej
atmosfery między wyznawcami obu religii.