Thánh Eusebio thành Vercelli, vị Giám Mục của cuộc sống chiêm niệm trong sinh hoạt mục vụ

Đức Thánh Cha Biển Đức XVI đã khẳng định như trên trước hơn 40.000 tín hữu trong buổi tiếp kiến sáng thứ tư 17-10-2007 tại quảng trường thánh Phêrô. Trong bài huấn dụ Đức Thánh Cha đã giới thiệu gương mặt của thánh Eusebio Giám Mục giáo phận Vercelli, bắc Italia. Ngài nói về thân thế thánh nhân như sau:

Sinh tại đảo Sardegna vào đầu thế kỷ thứ IV, khi còn bé người đã cùng gia đình về sống tại Roma. Sau này được chức đọc sách và gia nhập hàng giáo sĩ Roma, trong thời gian Giáo Hội đang bị thử thách nghiêm trọng vì phong trào lạc giáo Ario. Sự qúy trọng đối với Eusebio giải thích việc người được chỉ định làm Giám Mục Vercelli vào năm 345. Vị tân Giám Mục bắt đầu ngay công việc rao truyền Tin Mừng ráo riết trong toàn vùng này còn có đa số dân ngoại giáo, đặc biệt tại thôn quê. Được gợi hứng bởi thánh Atanasio tác giả cuốn sách kể lại cuộc đời thánh Antonio, người đã khai mào phong trào viện tu bên Đông Phương, Đức Cha Eusebio thành lập ngay trong giáo phận Vercelli một cộng đoàn linh mục, giống cộng đoàn viện tu. Tu viện này đã trao ban cho hàng giáo sĩ bắc Italia một dấu vết của sự thánh thiện tông đồ ý nghĩa và đã khơi dậy các gương mặt Giám Mục quan trọng như: Limenio và Onorato, kế vị thánh Eusebio tại Vercelli, Gaudenzio tại Novara, Esuperanzio tại Tortona, Eustasio tại Aosta, Eulogio tại Ivrea, Massimo tại Torino, tất cả đều được Giáo Hội tôn kính là thánh.

Được đào tạo một cách vững chắc theo lòng tin của Công Đồng Chung Nicea, Eusebio hết sức bảo vệ thiên tính toàn vẹn của Chúa Giêsu Kitô, ”đồng bản tính” với Đức Chúa Cha. Thánh nhân liên minh với các Giáo Phụ thế kỷ thứ IV, đặc biệt là thánh Atanasio, để giơ cao ngọn cờ của giáo lý chính thống chống lại nền chính trị của hoàng đế phò giáo phái Ario. Đối với hoàng đế, phong trào lạc giáo Ario có lợi cho ý thức hệ chính trị của đế quốc hơn là sự thật: ông muốn dùng tôn giáo như mối dây liên kết sự hiệp nhất đế quốc. Vì thế thánh Eusebio cũng đã bị đi đầy như nhiều Giám Mục khác bên Tây Phương cũng như bên Đông Phương như thánh Atanasio thành Alessandria, Ilario thành Poitiers, và Osio thành Cordova.

Tại Scitopoli bên Palestina, nơi thánh nhân bị đầy giữa các năm 355 và 360, thánh Eusebio đã viết một trang tuyệt đẹp về cuộc sống của mình. Nơi đây người cũng thành lập một tu viện với một nhóm các môn đệ, và liên lạc thư tín với các tín hữu vùng Piemonte bên Italia, như bức thư thứ hai trong ba bức thư được coi là của thánh nhân, minh chứng. Tiếp theo đó vào năm 360 người bị đầy sang Cappadocia và Tebaide, nơi thánh nhân bị ngược đãi hành hạ. Năm 361 hoàng đế Constanzo II qua đời, và hoàng đế Giuliano lên nối ngôi. Ông được gọi là bội giáo vì không coi Kitô giáo như là tôn giáo của đế quốc Roma, mà chỉ muốn tái lập phong trào ngoại giáo. Ông chấm dứt cuộc sống lưu đầy của các Giám Mục nói trên, và cho phép Eusebio trở về giáo phận. Năm 362 thánh Eusebio được thánh Atanasio mời tham dự Công Đồng Alessandria. Công Đồng này quyết định tha thứ cho các Giám Mục theo bè phái Ario và cho các vị hồi tục. Thánh Eusebio có thể thi hành chức vụ chủ chăn trong 10 năm nữa cho tới khi qua đời. Kiểu cai quản giáo phận của thánh nhân trở thành gương mẫu cho các Giám Mục khác trong toàn vùng bắc nước Italia, trong đó có thánh Ambrogio, Giám Mục Milano và thánh Massimo, Giám Mục Torino.

Tương quan thân tình yêu thương của thánh Eusebio với tín hữu được minh chứng qua bức thư thánh nhân viết từ Scitopoli ”gửi các anh em và linh mục rất yêu dấu cũng như các dân thánh vững vàng trong đức tin của các giáo phận Vercelli, Novara, Ivrea và Tortona” (Ep. secunda, CCL 9,tr.104). Các lời mở đầu và nhất là các lời chào cuối thư cho thấy tình yêu thương trìu mến của một người cha dành cho từng người con trong giáo phận Vercelli, cũng như tín hữu các giáo phận khác. Vào cuối thư thánh Eusebio xin các tín hữu chuyển lời chào của người ”tới các anh chị em ngoài Giáo Hội, đáng cho chúng ta nuôi dưỡng các tâm tình yêu thương”, vì trong một nghĩa nào đó những người này cũng thừa nhận quyền bính tinh thần và yêu mến thánh nhân là con người gương mẫu.

Tiếp tục bài huấn dụ Đức Thánh Cha nói: chứng tích thứ hai liên quan tới các liên hệ của thánh Eusebio với tín hữu là bức thư của thánh Ambrogio Giám Mục Milano viết cho tín hữu Vercelli vào năm 394, tức 20 năm sau khi thánh Eusebio qua đời. Khi đó giáo đoàn Vercelli lâm cảnh chia rẽ và không có chủ chăn. Thánh Ambrogio thừa nhận họ như “con cái của lớp cha ông thánh thiện, chấp nhận thánh Eusebio ngay khi vừa trông thấy người, dù cho tới lúc đó chưa hề biết người, đến quên các người đồng hương”. Trong cùng thư thánh Ambrogio cũng bầy tỏ sự qúy trọng của người đối với thánh Eusebio. Đức Thánh Cha khai triển điểm này như sau:

Sự ngưỡng mộ của thánh Ambrogio đối với thánh Eusebio dựa trên sự kiện vị Giám Muc Vercelli cai quản giáo phận với chính chứng tá cuộc sống của người. ”Người cai quản giáo phận với việc chay tịnh khắc khổ”. Thật vậy chính thánh Ambrogio cũng bị cuốn hút bởi ý tưởng viện tu chiêm niệm mà thánh Eusebio đã theo đuổi, noi gương ngôn sứ Elia. Thánh nhân quy tụ hàng giáo sĩ trong cuộc sống chung và huấn luyện họ sống tuân theo các luật lệ viện tu, mặc dù họ sống giữa thành phố. Giám Mục và hàng giáo sĩ phải chia sẻ các vấn đề của người dân, và các vị đã làm điều đó một cách đáng tin cậy bằng cách đồng thời vun trồng một quốc tịch khác, đó là quốc tịch Nước Trời (x. Eb 13,14). Và các vị đã thực sự xây dựng một quốc tịch đích thật, một tình liên đới thực sự giữa các người dân thành phố Vercelli.

Như thế trong khi lo lắng cho người dân Vercelli thánh Eusebio sống giữa thành phố như một đan sĩ và mở cửa thành phố cho Thiên Chúa. Đặc tính này không lấy mất đi năng động mục vụ của người. Xem ra người đã thành lập tại Vercelli các giáo xứ cho việc phục vụ có trật tự và nhất định, và đã thăng tiến các trung tâm thánh mẫu để hoán cải dân chúng ngoại giáo vùng quê. Đặc thái viện tu đó trao ban chiều kích đặc thù cho tương quan của vị Giám Mục và thành phố. Cũng giống như các tông đồ được Chúa Giêsu cầu nguyện cho trong Bữa Tiệc Ly, các Chủ Chăn và tín hữu của Giáo Hội ”ở trong thế gian” nhưng ”không thuộc về thế gian”. Vì thế thánh Eusebio nhắn nhủ các chủ chăn phải khuyến khích giáo dân đừng coi các kinh thành trên trần gian này là nơi ở vĩnh viễn của mình, mà phải tìm kiếm Kinh Thành tương lai, Giêrusalem vĩnh viễn trên trời. Môi trường cánh chung đó cho phép các chủ chăn và tín hữu cứu được bậc thang các giá trị, mà không bao giờ chịu khuất phục các thời trang của lúc này và các yêu sách bất công của quyền bính chính trị hiện hành. Toàn cuộc sống của thánh Eusebio xem ra nói rằng bậc thang các giá trị đích thật không đến từ các hoàng đế của ngày hôm qua và ngày nay, nhưng đến từ Chúa Giêsu Kitô, Con Người Toàn Vẹn, đồng hàng với Thiên Chúa Cha trong thiên tính, tuy là người như chúng ta. Đề cập tới bậc thang giá trị đó thánh Eusebio không mệt mỏi tha thiết nhắn nhủ các tín hữu ”lo lắng duy trì lòng tin, sự hòa hợp và kiên trì trong lời cầu nguyện” (Ep, secunda, cit).

Đức Thánh Cha đã chào tín hữu bằng các thứ tiếng Pháp, Anh, Đức, Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha, Ba Lan, Hungari, Croat, Sloveni và Ý. Ngỏ lời với đông đảo người trẻ, các người đau yếu và các cặp vợ chồng mới cưới, Đức Thánh Cha nhắc cho mọi người biết tháng 10 mời gọi mọi người canh tân dấn thân cộng tác vào sứ mệnh truyền giáo của Giáo Hội. Vì thế anh chị em hãy phục vụ Tin Mừng, người trẻ với các năng lực tươi trẻ, anh chị em đau yếu với sức mạnh của lời cầu nguyện và khổ đau, các cặp vợ chồng mới cưới với tiềm năng của cuộc sống hôn nhân để trợ giúp cụ thể các thừa sai đang loan báo sứ điệp Kitô đó đây trên thế giới.

Buổi tiếp kiến đã kết thúc với Kinh Lậy Cha và phép lành tòa thánh Đức Thánh Cha ban cho mọi người.

Linh Tiến Khải