Na potrzebę wewnętrznego oczyszczenia wskazał Papież podczas liturgii Środy Popielcowej,
której przewodniczył w rzymskiej Bazylice św. Sabiny na Awentynie. Przed Mszą poprowadził
tam z pobliskiej Bazyliki św. Anzelma procesję pokutną, w której towarzyszyli mu opiekujący
się tymi świątyniami dominikanie i benedyktyni.
W homilii Benedykt XVI zwrócił
uwagę, że Kościół daje nam praktyczne wskazania, jak owocnie przeżywać wielkopostny
czas nawrócenia i pokuty. Wyjaśnił znaczenie obrzędu posypania głów popiołem. Dwie
formuły, które mogą być przy nim stosowane, wyrażają dwa różne aspekty. Słowa: „Nawracajcie
się i wierzcie Ewangelii” dotyczą wewnętrznej przemiany. Natomiast wezwanie: „Pamiętaj,
że jesteś prochem i w proch się obrócisz” przypomina tymczasowość ludzkiej kondycji.
Chrystus w Ewangelii wskazuje jako „narzędzia” przydatne do autentycznej odnowy wewnętrznej
i wspólnotowej dzieła miłosierdzia, modlitwę oraz post. Ta ostatnia praktyka nie jest
uzasadniona względami zdrowotnymi czy estetycznymi. Post służy wewnętrznemu oczyszczeniu,
będącemu jakby „odtrutką” od grzechu i zła. Ma prowadzić wierzących do wyzwolenia
z niewoli własnego „ja”. Uczy gotowości do słuchania Boga i służby braciom.
„Postu,
do którego Kościół zachęca nas w tym okresie, nie uzasadniają bynajmniej względy typu
fizycznego czy estetycznego. Rodzi się on stąd, że człowiek potrzebuje wewnętrznego
oczyszczenia, będącego «odtrutką» od grzechu i zła. Ma go ono wychować do zbawiennych
wyrzeczeń, które wyzwalają wierzącego z niewoli własnego «ja». Ma sprawić, że będzie
bardziej uważny i gotowy do słuchania Boga oraz służby braciom. Dlatego post i inne
praktyki wielkopostne tradycja chrześcijańska uważa za duchową «broń» do walki ze
złem, namiętnościami i wadami” – powiedział Benedykt XVI.
Ojciec Święty ponowił
zachętę, by przeżywać okres wielkopostny jako czas „eucharystyczny”. „Dzieła miłosierdzia,
modlitwa i post wraz z wszelkimi innymi wysiłkami nawrócenia najwznioślejsze znaczenie
i wartość znajdują w Eucharystii. jest ona centrum i szczytem życia Kościoła i historii
zbawienia” – powiedział Benedykt XVI.