W Wielkiej Brytanii działają nieprzerwanie od 60 lat Fundacja oraz Katolicki Ośrodek
Wydawniczy Veritas. Owocem tych 6 dekad jest wydanie kilkuset książek, działalność
charytatywna niosąca nieustannie pomoc rodakom w kraju oraz „Gazeta Niedzielna” –
tygodnik zapraszający Polaków rozsianych po Wielkiej Brytanii do refleksji nad swoją
wiarą i życiem we współczesnym świecie.
W czwartek 18 stycznia, podczas corocznego
spotkania opłatkowego, w Polskim Ośrodku Społeczno – Kulturalnym w Londynie, Veritas
uroczyście rozpoczyna swój jubileuszowy rok. Natomiast w niedzielę 21 stycznia, w
londyńskim kościele p.w. św. Andrzeja Boboli Arcybiskup Szczepan Wesoły, długoletni
opiekun środowiska skupionego wokół dzieła Veritasu, odprawi Mszę św. w intencji zmarłych
powierników, pracowników i przyjaciół tej instytucji.
Fundacja Veritas powstała
w Londynie, w 1947 r., staraniem grupy katolików, związanych z założonym tu podczas
wojny Polskim Katolickim Stowarzyszeniem Universyteckim “Veritas”. Inicjatorem, a
następnie jej pierwszym asystentem kościelnym i powiernikiem był ówczesny duszpasterz
akademicki, publicysta i historyk, ks. dr Stanisław Bełch (zm. w 1989 r.). Współzalożycielami
Fundacji byli wybitni działacze katoliccy i społeczni na emigracji: prof. Paweł Skwarczyński,
inż. Julian Wiśniewski, (pierwsi powiernicy), inż. Wojciech Dłużewski (do śmierci
w 1989 r. hon. sekretarz Fundacji i kierownik Ośrodka Wydawniczego), płk Adam Kosiba
(prezes Fundacji od 1948 do 1966 r.), oraz Stanisław Grocholski (prezes Veritasu w
latach 1966-88).
Ks. S. Bełch chciał, by Fundacja i powołany przez nią Katolicki
Ośrodek Wydawniczy dały świeckim katolikom szansę włączenia się w dzieło ewangelizacji.
Była to w czasach przedsoborowych koncepcja dość nowa. Padła na podatny grunt.
Celem
Fundacji Veritas, jako organizacji katolików świeckich, działających w ścisłej współpracy
z Kościołem, jest krzewienie wiary i kultury chrześcijańskiej przez dostarczanie społeczności
polskiej wydawnictw religijnych; prezentowanie na Zachodzie polskiej myśli religijnej,
a także inicjowanie i wspieranie akcji charytatywnych.
Dorobek wydawniczy
Katolickiego Ośrodka Wydawniczego Veritas obejmuje blisko 600 pozycji. Główne działy
to: religijny (modlitewniki, katechizmy, encykliki i inne dokumenty nauczycielskie
Kościoła - ks. Bełch dbał, by nauczanie Kościoła było dostępne w języku polskim);
historyczny oraz beletrystyka i poezja religijna. Ponadto K.O.W. od początku przystąpił
do wydawania czasopism. Tygodnik “Życie” ukazywał się do lat 60.; miesięcznik dla
młodzieży “Droga” (lata 50.), oraz tygodnik “Gazeta Niedzielna” od 1949 roku, ukazujący
się do dziś. Wśród veritasowych wydawnictw na szczególną uwagę zasługuje polska edycja
Sumy Teologicznej św. Tomasza z Akwinu (to właśnie w Londynie, też z inicjatywy ks.
Bełcha, ukazało się pierwsze, kompletne tłumaczenie tego dzieła na język polski; 34
tomy, praca zespołu tłumaczy i wysiłek edytorski K.O.W. Veritas). Tu ukazała się również
monumentalna praca ks. dr. Bełcha: Święty Stanisław - Biskup i Męczennik, Patron Polaków,
oraz zbiorowe dzieło w j. angielskim “Poland in Christian Civilization.”
Wydając
coraz więcej książek w języku angielskim, Veritas zapoznaje czytelników w Wielkiej
Brytanii, Stanach Zjednoczonych i innych krajach z postaciami Polaków, których wiara
i postawa chrześcijańska wzbogaciły Kościół powszechny.
W ciągu dziesięcioleci,
gdy władze komunistyczne starały się narzucić swój dyktat słowu drukowanemu w Polsce,
przyjeżdżający do Anglii Polacy mogli zawsze utrzymać interesujące ich książki wydane
przez K.O.W. W okresach odwilży politycznej, mimo dużych trudności, Veritas wysyłał
swe wydawnictwa do Polski, dbając szczególnie o zaopatrzenie seminariów duchownych,
bibliotek naukowych oraz diecezjalnych. A jednocześnie sprawnie działająca księgarnia
Veritasu w Londynie prowadziła i prowadzi sprzedaż książek dla Polaków mieszkających
poza Polską.
Podobnie w okresie, w którym władze komunistyczne, walcząc z religią,
próbowały izolować polski katolicyzm, Fundacja a także Polskie Katolickie Stowarzyszenie
Uniwersyteckie Veritas starały się reprezentować katolików polskich i polską myśl
religijną na zjazdach międzynarodowych i w międzynarodowych organizacjach katolickich.
Przełom
polityczny lat 1989/90 otworzył drogę do Polski również wydawnictwom Veritasu, które
już w 1991 r. zostały przewiezione do dystrybucji w Warszawie i innych miastach. K.O.W.
nawiązał współpracę z wydawcami w Polsce, wznawiając kilka szczególnie poszukiwanych
tytułów, i wydając nowe pozycje. Veritas uczestniczy też regularnie w polskich targach
książki. K.O.W. stara się wychodzić na przeciw potrzebom czytelników, planując między
innymi wydanie prac, prezentujących dorobek myśli chrześcijańskiej na Zachodzie. Wreszcie
dzięki Veritasowi tzw. polski Londyn ma największą w stolicy Wielkiej Brytanii polską
księgarnię, w której można otrzymać zarówno nowości wydawnicze, jak i wydawnictwa
antykwaryczne.
W latach powojennych jednym z najpilniejszych zadań Fundacji
była opieka nad młodzieżą polską wstępującą na studia. Fundacja nie była w stanie
przyznawać stypendiów, ale skutecznie pomagała w ich poszukiwaniu (m.in. od Brytyjskiego
Komitetu Oświaty dla Polaków), a także w Irlandii i Hiszpanii. Powstały ośrodki studenckie
w Galway, Cork i Dublinie, oraz w Madrycie. W Londynie już w 1946 r. założone zostało
przez ks. S. Bełcha hospicjum im. św. Stanisława, które spełniało rolę ośrodka duszpasterstwa
akademickiego, Akcji Katolickiej, a także zapewniało polskim studentom dach nad głową.
W ciągu 16 lat korzystało z hospicjum blisko 2 tysiące osób.
W latach powojennych
Veritas podejmował różne działania charytatywne. W 1951 zainicjowana została Akcja
Miłosierdzia “Gazety Niedzielnej”, prowadzona do dziś. Początkowo skierowana była
ona wyłącznie na Polskę i polegała na zbieraniu pieniędzy na lekarstwa o które apelowano,
a które były na polskim rynku niedostępne. Zamówienia realizowała, po bardzo zaniżonych
cenach londyńska apteka M.B. Grabowskiego. W latach 80. pieniądze szły nie tylko na
lekarstwa, lecz i na pomoc cierpiącym niedostatek rodzinom wielodzietnym, ludziom
bezrobotnym czy też samotnym matkom. Następnie, dzięki ofiarności czytelników Gazety
Niedzielnej, akcję mogła być rozszerzona i objęła m.in. cele misyjne.
Po latach
pracy dla emigracji niepodległościowej, po mrocznym czasie stanu wojennego i wspieraniu
opozycji w PRL, dziś szczególnie naglącym wyzwaniem, są rzesze rodaków, którzy przybyli
do Wielkiej Brytanii po wejściu Polski w struktury Unii Europejskiej. Niesienie Ducha
Ewangelii osobom ciężko pracującym, jak również młodym ludziom studiującym na brytyjskich
uniwersytetach – to zadanie niezwykle trudne, ale słowa św. Pawła: „Biada mi, gdybym
nie głosił Ewangelii” i duch Vaticanum II zapraszający świeckich do głoszenia Chrystusa
przynaglają!
Podstawą istnienia i działalności Fundacji Veritas jest bezinteresowna
praca przedstawicieli już dwóch pokoleń, chcących wnieść swój wkład do apostolstwa
świeckich. Fundacją Veritas kieruje obecnie grono powierników w składzie: Wojciech
Płazak (przewodniczący), Jacek Biel, Aleksander Grocholski, Karol Jonscher, Joanna
Tobiasiewicz. Funkcję honorowego sekretarza Fundacji sprawuje siostra Bożena Madeksza.
Stanowisko dyrektora Katolickiego Ośrodka Wydawniczego Veritas piastuje Tomasz
Wachowiak. Asystentem kościelnym K.O.W. jest ks. Rektor Tadeusz Kukla.
Redaktorem
naczelnym „Gazety Niedzielnej” jest od roku 1958 prof. Zdzisław Wałaszewski (w latach
ubiegłych również rektor istniejącego w Londynie Polskiego Uniwersytetu na Obczyźnie).
W tym roku jego obowiązki przejmuje Szymon Gurbin. Bliskim współpracownikiem i doradcą
powierników jest Mieczysław Korwaseri.