Thư các Giám Mục Ba Lan gửi tín hữu toàn nước về việc duyệt xét quá khứ
Sáng thứ sáu ngày 12-1-2007, Hội Đồng Giám Mục Ba Lan đã nhóm phiên họp ngoại
thường tại Varsava để cứu xét tình hình Giáo Hội, sau khi Đức Tổng Giám Mục Stanislaw
Wielgus từ chức Tổng Giám Mục Varsava, vì đã cộng tác với công an mật vụ cộng sản
Ba Lan khi còn là linh mục sinh viên.
Kết thúc phiên họp các Giám Mục đã gưỉ
tín hữu toàn nước một bức thư loan báo quyết định thành lập các Ủy Ban duyệt xét qúa
khứ hàng giáo sĩ trong mọi giáo phận toàn nước và một Ủy Ban quốc gia của Giáo Hội
đặc trách vấn đề duyệt xét qúa khứ hàng giáo sĩ dưới thời cộng sản. Trong thư các
Giám Mục mời gọi toàn dân Chúa, giáo sĩ cũng như giáo dân duyệt xét lương tâm liên
quan tới thái độ sống của mình dưới thời chế độ độc tài cộng sản và khuyến khích làm
tất cả những gì có thể để đối chiếu sự thật của các sự kiện có thể xảy ra, và nếu
cần thì chấp nhận chúng và xưng thú lỗi lầm.
Bức thư này đã được đọc trong
các thánh lễ Chúa Nhật 14-1-2007 trong mọi nhà thờ trên toàn nước Ba Lan.
Sau đây chúng tôi xin gửi đến qúy vị và các bạn nội dung bức
thư nói trên.
Mở đầu thư các Giám Mục Ba Lan đã nhắc lại các biến cố thê
thảm mà mọi người đã phải sống trong những ngày vừa qua liên quan tới vụ Đức Tổng
Giám Mục Stalislaw Wielgus từ nhiệm trong chính ngày nhận chức Tổng Giám Mục Varsava,
và các lời tố cáo Đức Cha đã cộng tác với mật vụ cộng sản Ba Lan gây ra cảnh hoang
mang, bất tín nhiệm và chia rẽ trong Giáo Hội. Các vị cám ơn quyết định của Đức Thánh
Cha Biển Đức XVI đã giúp Giáo Hội Ba Lan đứng lên trong tình trạng khó khăn hiện nay
và chuẩn bị nó can đảm đương đầu với thời điểm bất thường này. Các Giám Mục Ba Lan
cũng cám ơn sự trợ giúp huynh đệ chuyên biệt của Đức Tổng Giám Mục Josef Kowalczyk
Sứ Thần Tòa Thánh tại Ba Lan.
Tiếp đến các Giám Mục Ba Lan nhắc đến sự kiện
ngày mùng 5 tháng Giêng vừa qua Đức Tổng Giám Mục Wielgus xác nhận sự kiện cộng tác
với cơ quan mật vụ cộng sản của ngài cũng như sự kiện ngài phủ nhận điều này trước
các phương tiện truyền thông, đã gây thiệt hại cho Giáo Hội. Các vị tôn trọng quyết
định của Đức Tổng Giám Mục và không xét đoán một người anh em đã hăng say tận tụy
phục vụ Giáo Hội như là giáo sư và viện trưởng đại học công giáo Lublin cũng như là
chủ chăn giáo phận Plock. Hội Đồng Giám Mục Ba Lan muốn hỗ trợ Đức Cha Wielgus với
lời cầu nguyện trong việc làm sáng tỏ sự thật. Đồng thời các Giám Mục cũng lấy làm
tiếc vì đã không chú ý đủ đến nội vụ, nên đã góp phần tạo ra một bầu khí áp lực chung
quanh Đức Tổng Giám Mục khiến cho ngài gặp khó khăn với dư luận công cộng.
Các Giám Mục Ba Lan viết tiếp trong thư như sau:
Một lần nữa chúng tôi tuyên
bố rằng qúa khứ đen tối từ thời chế độ độc tài thống trị đất nước chúng ta trong bao
thập niên đã ghi dấu sự hiện diện của nó. Như chúng tôi đã viết trong tài liệu ghi
nhớ của Hội Đồng Giám Mục liên quan tới sự cộng tác của một vài giáo sĩ với mật vụ
Ba Lan trong các năm 1944-1989, Các ghi chép giữ trong Viện Ký Ức Quốc Gia mở cho
thấy một phần các lãnh vực rộng lớn của xã hội Ba Lan bị mật vụ của nhà nước độc tài
khống chế như nô lệ và trung lập hóa. Tuy nhiên nó không phải và không chỉ là sự ghi
nhớ đầy đủ của thời qúa khứ. Chỉ có sự phân tích phê bình vững chắc tất cả các nguồn
tài liệu có gía trị mới có thể cho phép chúng ta đến gần sự thật. Đọc các tài liệu
một chiều do các viên chức của cơ quan đàn áp của nhà nước cộng sản, thù nghịch với
Giáo Hội, có thể gây phương hai nghiêm trọng cho dân chúng, phá hủy các mối dây tin
tưởng xã hội và có hậu qủa như là bằng chứng cho sự chiến thắng sau khi chết của một
hệ thống vô nhân, trong đó chúng ta đã chịu số phận phải sống.
Tài liệu ghi
nhớ cũng tuyên bố rằng ”Giáo Hội đang bị tố cáo che đậy sự thật khó khăn cho mình,
mưu toan che chở những người chịu trách nhiệm vì cộng tác với mật vụ và lãng quên
các nạn nhân của sự cộng tác đó. Hậu qủa là uy tín của Giáo Hội bị phá hủy, sự đáng
tin cậy của Giáo Hội bị suy yếu. Tất cả đều đã quá dễ dàng quên đi rằng dưới thời
của chế độ độc tài cộng sản toàn thể Giáo Hội tại Ba Lan đã liên lỉ chống lại việc
nô lệ hóa xã hội và Giáo Hội đã là một ốc đảo tự do và chân lý”.
Vì thế một
lần nữa chúng tôi tuyên bố rằng: Giáo Hội không sợ sự thật, cả khi đó là sự thật khó
khăn, đáng xấu hổ và đề cập đến sự thật đó đôi khi là điều rất đau đớn. Chúng tôi
tin một cách sâu xa rằng sự thật giải thoát, vì chính Chúa Giêsu Kitô là sự thật giải
thoát. Trong 2.000 năm Giáo Hội đã chiến đấu với tội lỗi trong chính mình và trong
thế giới, nơi Giáo Hội được gứi tới. Tội lỗi hạ thấp phẩm giá con người và làm méo
mó hình ảnh giống Thiên Chúa nơi con người. Giáo Hội không làm được việc đó nhờ sức
lực của riêng mình, nhưng nhờ quyền năng của Đấng duy nhất có thể giải thoát con người
khỏi sự dữ. Chính vì thế chúng ta bắt đầu mỗi buổi cử hành Thánh Thể với việc xưng
thú tội lỗi: ”Tôi thú nhận cùng Thiên Chúa Toàn Năng...” Đây không phải là một công
thức trống rỗng, nhưng là việc đối diện sâu thẳm với sự yếu đuối và bất trung của
chúng ta trước mặt Thiên Chúa Từ Bi. Cũng thế trong mỗi buổi cử hành Thánh Thể chúng
ta cầu xin: Lậy Chúa Giêsu Kitô... xin đừng nhìn đến tội lổi chúng con, nhưng xin
nhìn đến đức tin của Giáo Hội”. Chúng ta không sợ thú nhận rằng Giáo Hội là một cộng
đoàn gồm những người tội lỗi, nhưng đồng thời Giáo Hội cũng thánh thiện và được kêu
mời sống thánh thiện, vì Chúa Giêsu Kitô là Đầu sống và hoạt động trong Giáo Hội là
Đấng Thánh trên mọi người thánh. Chúng ta đứng trước mặt Người và xin Chúa Thánh Thần
giải thoát chúng ta khỏi sự dữ, sợ hãi và hẹp hòi lòng trí.
Chúa nhật vừa
qua lễ Chúa Giêsu chịu phép rửa chúng ta đã nghe Phúc Âm kể Chúa Giêsu xếp hàng với
người tội lỗi đứng trên bờ sông Giordan để nhận phép rửa thống hối. Chúng tôi mạnh
mẽ tin rằng Chúa Giêsu đang đứng với chúng ta tất cả trên bờ sông Giordan Ba Lan.
Và một lần nữa lời Chúa Giêsu đem lại cho chúng ta niềm hy vọng: ”Người khỏe mạnh
không cần thầy thuốc, nhưng người đau ốm mới cần; Tôi không đến để kêu gọi người công
chính, mà để kêu gọi người tội lỗi sám hối ăn năn” (Lc 5,31-32). Tình liên đới với
dân tội lỗi đã dẫn đưa Chúa Giêsu đến Thập Giá. Nhờ thế mà chúng ta đã nhận lãnh Phép
Rửa của Người, Phép Rửa của Thánh Thần và lửa để được ơn tha tội.
Thư của
các Giám Mục Ba Lan viết tiếp như sau: Chúng ta hãy nhớ lại: Trong hai ngàn năm Giáo
Hội đã chống lại sự dữ trong đường lối tin mừng, không hủy hoại phẩm giá tha nhân.
Sự thật về tội lỗi sẽ dẫn đưa Kitô hữu tới chỗ thừa nhận lỗi lầm cá nhân, thống hối
xưng thứ lỗi lầm - cả một cách công khai nếu cần - rồi sám hối và đền tội. Chúng ta
không thể từ bỏ phương cách đối diện với sự dữ ấy của Tin Mừng (...). Giáo Hội của
Chúa Kitô là một cộng đoàn hòa giải, tha thứ và từ bi. Bên trong Giáo Hội có chỗ cho
mọi người tội lỗi, ước mong canh tân, như Phêrô đã làm, và mặc dù yếu đuối họ muốn
phục vụ Tin Mừng.
Như vị tôi tớ Chúa Gioan Phaolô II đã tuyên bố: ”Con người
là con đường của Giáo Hội” (Redemptor hominis 14) - mọi người, kể cả linh mục và giám
mục là con đường của Giáo Hội. Khi chu toàn các điều kiện hoán cải kitô, mọi người
đều có quyền được tha tội và thương xót, và nối kết với sự sống của Giáo Hội là cộng
đoàn và xã hội. Chúng tôi biết rằng nhiều người trước kia đã chịu sự nô lệ, làm câm
điếc lương tâm và gây nguy hại cho phẩm giá của mình, đã sám hối vì sự yếu đuối ấy
bằng các năm trung thành phục vụ. Họ là các anh chị em của chúng ta trong lòng tin!
Chúng tôi cầu mong rằng thứ tư Lễ Tro ngày 21 tháng 2 năm 2007 này sẽ là ngày cầu
nguyện và sám hối của toàn thể Giáo Hội Ba Lan. Trong mọi nhà thờ của tất cả các giáo
phận chúng tôi đều cử hành các buổi phụng vụ xin Thiên Chúa Từ Bi tha thứ cho các
lỗi lầm và các yếu đuối yếu đuối trong việc công bố Tin Mừng toàn vẹn.. Như là giáo
sĩ chúng tôi được ”tách rời từ dân”, nhưng chúng tôi là thành phần của xã hội Ba Lan,
và như là tập thể Ba Lan cần từ bỏ sự dữ và hoán cải hoàn toàn.
Ngoài việc
đứng trong sự thật trước mặt Thiên Chúa, Giáo Hội Ba Lan còn có nhiệm vụ hòa giải
rất lớn. Chúng ta sẽ không thay đổi được qúa khứ, với những điều vinh quang cũng như
điều đáng xấu hổ. Nhưng nhờ Chúa giúp, chúng ta có thể gói ghém mọi sự trong hiện
tại và tương lai làm sao để quyền năng của Chúa Kitô được mặc khải trên gương mặt
của Giáo Hội. Chúng tôi kêu gọi mọi thành phần Giáo Hội giáo sĩ cũng như giáo dân
duyệt xét lương tâm mình liên quan tới cung cách sống dưới thời chế độ độc tài. Chúng
tôi không muốn xâm phạm đền thờ lương tâm của mỗi người, nhưng chúng tôi khuyến khích
làm mọi sự để đối chiếu sự thật của các sự kiện có thể xẩy ra và nếu cần chấp nhận
và xưng thú lỗi làm một cách thích đáng.
Tiếp đến các Giám Mục cũng yêu cầu
giới lãnh đạo và quốc hội Ba Lan bảo đảm để việc dùng các tài liệu qúa khứ không xâm
phạm tới quyền của bản vị và làm sút giảm phẩm giá con người, cũng như làm sao để
cho một tòa án độc lập duyệt xét các tài liệu đó. Đàng khác cũng không được
quên rằng các tài liệu ấy trước hết kết tội các tác giả của chúng.
Ý thức được lời Chúa Kitô mời gọi đừng xét đoán để khỏi bị xét đoán (Mt 7,1) các Giám
Mục Ba Lan xin mọi người, đặc biệt là giới truyền thông, kìm hãm mọi phán xử phiến
diện vội vã, vì chúng có thể gây thiệt hại. Các ngài cầu mong lương tâm Kitô và sự
nhậy cảm nhân bản giúp giới truyền thông biết phải trình bầy cho dư luận biết những
gì và trình bầy ra sao, luôn luôn trong sự tôn trọng phẩm gía con người quyền tự bênh
vực và tiếng tốt, cả sau khi một người đã chết. Các Giám Mục cũng mời gọi các thế
hệ trẻ, không có kinh nghiệm trực tiếp liên quan tới thời đại thế hệ cao niên đã phải
sống, cố gắng học biết sự thật qúa khứ khó khăn và phức tạp. Mặc dù có các bóng mờ,
chính nhờ các thế hệ đã sống thời đó bao gồm cả các thế hệ giáo sĩ và cuộc chiến đấu
của các vị chống lại sự dữ mà Ba Lan đã chiếm lại được sự tự do sau các năm phải sống
dưới ý thức hệ mác xít và các áp đặt chính trị xã hội của Liên Xô.
Các Giám
Mục Ba Lan viết thêm trong thư gửi tín hữu toàn nước:
Giáo Hội tại Ba Lan
đã luôn luôn sát cánh chia sẻ số phận với nhân dân Ba Lan, đặc biệt trong những thời
kỳ đen tối nhất của lịch sử. Sự kiện này không thể thay đổi việc đưa ra ánh sáng,
bao nhiêu năm sau, sự yếu đuối và bất trung của một vài thành phần Giáo Hội, kể cả
hàng giáo sĩ.
Ước chi thời gian hiện tại là dịp tốt để chúng ta thanh tẩy
chính mình và hòa giải với nhau, tái lập công lý đã bị vi phạm và tái chiếm được sự
tin tưởng lẫn nhau và niềm hy vọng. Nhất là ước chi nó là thời gian cầu nguyện và
đào sâu lòng tin nơi sự hiện diện của Chúa của Lịch Sử giữa các vấn đề phức tạp nhất
của con người.
Tin tưởng nơi quyền năng của Tin Mừng như là các chủ chăn chúng
tôi muốn tiếp tục và đã bắt đầu duyệt xét nội dung của các tài liệu được lưu giữ trong
Viện Ký Ức Quốc Gia liên quan tới chúng tôi và tất cả hàng giáo sĩ.
”Dù phải
đi trong thung lũng tối tăm, con cũng không sợ sự dữ, vì Chúa ở với con” (Tv 23,4).
Ước chi lời này của thánh vịnh đồng hành với chúng ta trong những ngày này. Chúng
tôi xin cám ơn anh chị em đặc biệt vì tinh thần cầu nguyện đã làm lắng dịu các xúc
động, đem lại an bình cho con tim và trật tự của tình yêu thương. Chúng tôi cảm ơn
anh chị em vì sự lo lắng và sự yểm trợ của anh chị em đối với Giáo Hội trong cơn thử
thách này.
Chúng tôi tin rằng kinh nghiệm đang sống sẽ góp phần canh tân Giáo
Hội để cho mọi thành phần Giáo Hội được trong sáng và trưởng thành hơn. Chúng tôi
tin rằng kinh nghiệm này sẽ giúp Giáo Hội trung thành với Tin Mừng và nhìn vào Tin
Mừng để tìm ra các giải pháp cho các vấn đề của chúng ta để được tái sinh từ Tin Mừng
hầu có thể là men sự thiện và là tình yêu giữa thế giới.
Với tất cả các ước
mong đó trong con tim chúng tôi cầu xin phép lành của Chúa xuống trên mọi người qua
lời bầu cử của Đức Bà Czestochowa, là Đấng luôn nhớ đến chúng ta: ”Hãy làm mọi điều
Người truyền dậy” (Ga 2,5).
Ký tên: Các Hồng Y, Tổng Giám Mục và Giám Mục
của Ban Thường Vụ Hội Đồng Giám Mục Ba Lan.