Papa teolog, në takim me botën akademike në Regensburg, fton Islamin dhe Përendimin
të dialogojnë për të gjetur drejtpeshimin e fesë që nuk shkëputet nga arsyeja.
(12.9.2006 RV)Sot pasdite Papa Racinger shkoi në Universitetin e Regensburgut,
ku u prit nga rektori, Profesor Alf Cimer, i cili e shoqëroi në Aula Magna, duke kaluar
nëpër mjediset e fakultetit të Teologjisë, ku e priste një përfaqësi studentësh. Kujtojmë
se Universiteti i Regensburgut u përurua më 20 nëntor 1965, ndërsa leksionet filluan
në vjeshtën e vitit 1967 në tre fakultete. Sot Universiteti numron 25 mijë studentë
që ndjekin 12 fakultete, ndërmjet të cilëve, teologjia katolike, ku Kardinali Racinger
ka qenë titullar i katedrës së dogmatikës dhe zevendës-rektor në vitet 1969- 1971. Takimi
filloi me një festë muzikore, pasuar nga përshëndetja e mirëseardhjes, mbajtur nga
Profesor Cimer. Në fjalimin e gjatë prej 17 faqesh, drejtuar përfaqësuesve të
shkencës në Universitetin e Regensburgut, të cilin e quajti “leksion universitar”,
Ati i Shenjtë vuri në qendër të vëmendjes ballafaqimin e krishterimit me problemet
e shoqërisë evropiane e botërore. Papa Racinger e nisi fjalimin me kujtimet personale
të kohës kur jepte mësim në këtë vend, në vitin 1959, kur për katedrat nuk ekzistonin
as asistentë e as daktilografë, mungesë që e plotësonte lidhjet e drejtpërdrejta ndërmjet
studentëve e profesorëve. Tema qëndrore e fjalimit ishte ajo e fesë dhe e arsyes
si dhe e rolit themelor të takimit ndërmjet tri Ligjeve: “Besëlidhjes së Vjetër”,
“Besëlidhjes së Re” dhe “Kuranit”. Duke kujtuar se kohët të fundit ka lexuar dialogun
e perandorit bizantin Manueli II Paleologu me një persian që e njihte mirë krishterimin,
Papa preku temën e xhihadit (luftës së shenjtë), duke u ndalur tek ligjet e Kuranit
mbi këtë luftë dhe tek pohimi i Perandorit, i cili shpjegon me hollësi arsyet pse
përhapja e fesë me anën e dhunës është e paarsyeshme. Dhuna është në kundërshtim me
natyrën e Zotit e natyrën e shpirtit. Për të bindur një shpirt të arsyeshëm, nuk është
e nevojshme të përdorësh as krahun e as ndonjë mjet tjetër, që e frikëson njeriun
për vdekje – tha Papa - e më pas foli për shkrimin e një islamisti, i cili arrin deri
atje, sa të deklarojë se Zoti nuk është i lidhur as me vetë fjalën e vet e se asgjë
nuk e detyron të na e zbulojë të vërtetën. Në se do të ishte vullneti i tij- pohon
islamisti - njeriu do të mund të bëhej edhe idhujtar. Papa e preku këtë temë për të
treguar se e njeh mirë problemin e islamit sot, por pjesën kryesore të fjalimit ia
kushtoi vështirësive të brëndshme të mendimit evropian, të cilat e dobësojnë atë në
mënyrë të ndjeshme. I vetëdijshëm për tensionet në kuadrin e mendimit të krishterë
gjatë historisë, Benedikti XVI nënvizoi se feja e Kishës ka pasur gjithnjë bindjen
se ndërmjet Zotit e nesh, ndërmjet Shpirtit të Tij të përjetshëm krijues e arsyes
sonë ekziston një ngjashmëri e vërtetë. Hyji vërtetë hyjnor është ai Zot që u shfaq
si logos (Fjala) e si logos edhe veproi e vepron plot dashuri në favor tonë. Duke
shpjeguar lidhjet ndërmjet trashëgimisë greke, të spastruar me frymë kritike, dhe
mendimit të krishterë, Papa analizoi tri valë në programin e diz-helenizimit të krishtërimit:
Reformën e shekullit XVI, teologjinë liberale të shekujve XIX-XX dhe diz-helenizimin
e ditëve tona. I gjithë fjalimi, larg çdo kritike negative, ishte një zgjërim i
konceptit të arsyes e të përdorimit të saj. E kjo – nënvizoi Ati i Shenjtë – sepse,
duke vërejtur me gëzim mundësitë e reja që i krijohen njeriut, nuk mund të mos vërejmë
edhe kërcënimet që burojnë nga këto mundësi e nuk mund të mos përpiqemi t’i frenojmë.
E kjo mund të arrihet vetëm në se arsyeja dhe feja ribashkohen në një mënyrë të re.
Në këtë kuptim teologjia, jo thjeshtë si disiplinë historike e humano-shkencore, por
si teologji e mirëfilltë, dmth si kërkim shkencor mbi arsyen dhe mbi fenë, duhet të
ketë vendin e vet në universitet e në dialogun e gjërë të shkencave. Vetëm kështu
bëhemi të aftë për dialog të vërtetë të kulturave e feve, dialog për të cilin kemi
nevojë urgjente – theksoi në përfundim Ati i Shenjtë.