Ja nga pjesa e parë e veprës së imzot Nikollë Kazazit:
E nevoishme gjithëtësillit
Kërshten përtë shëlbuom
Kush të kaa krijuem, evum
mbë këtë jett?
Zotyn.
Kush ënsht
Zotyn?
Kriuesi
i Qiells, eidheut.
Përse
të kaa Kriuom Zotyn?
Më
kaa Kriuom meenjoftun, mee dashtun, e mei sherbyem mbë këtë jett: ani mee paam, e
mee ghëzuom mbë tietrët jett
mbë Qiellt për gjithë jettët jettës.
Ku ënsht Zotyn?
(6) G. Zotyn ënshtë mbë
Qiellt, embë dheet, e gjithkund. P. Saa Zotyna jën? G. Zotyn ënsht një
ivettëmi ndë trevet. P. Si kiuhen këta Tre vet, e nji Zotyn? G. Ati, e Biri,
e Shpierti sheint: e këta tre jen njè, ethuhet Zotti shendritat: o shën Trinitati.
Keta tre vet a jen tre Zotyna?
Nuk
jen tre Zotyna, veçenjë Zotyn i vettëmi, se të tre kan nji
Hyinij,
nji të kien enji nautyr te Tinëzot. Këtà tre vet à jen
gjithnjë ebarabar?
Jen
barabar ndë gjith saa pushtete, e vërtyte: ashtuqi Ati nuk ënsht maaplak, as maa (7)
i madh, as maa i mir, as maa i urt, as maa i pushtueshim se Biri, e se Shpierti Sheint:
se të tre jen të gjithëhershim, e të paa zan, e të paa sossun: të tre kan nji të mir,
nji dije, e vet nji pushtet.
Isilli
këssì së trevetësh ubaa nieri?
I
dytti, qi ënsht Biri.
Qish
bani Biri i Tinëzot meu baam nieri?
Muer
fëtyrën, e nautyrën enierit, nji Korp, e nji Shpiert, si e
kemi
ende nà, ndë zembert fort së dëlirës Virgjines Mbrij gjithë here virgjin, për vërtyt
Shpiertit Sheint. Si kiuhet kyy i Biri Tinëzot?
Kiuhet: Jezus Krishti, çpër-(8)-bleesi,
e shëlbuesi yn, i vërteti
Zottyn, ei vërteti nieri. Perse i Biri Tinëzot ubaa nieri?
Mena
nxierrun, e mena shpëtuem neve prei robbiet së Diallit
mallëkuom,
e mundimeshit Ferrit: e menadhan jettën e paasosme, e gazëmendine Parrizit. Ku ënsht Krishti i meshëriershim?
Krishti
mbsaa Zotyn, e si Zotyn, ënsht gjith kund, embë
gjithvend: e
si nieri, ënsht mbë Qiellt, endë Sheintit Sakrament, endë Sheintit Kunghim. Qish ënsht ndë Sheintit Kungim?
Korpi,
Gjaku, e Shpierti i Kri-(9)-shtit, e vet Krishti Zotyn e
nieribashk
ndën fëtyrëtbukës, etë venës. Për se ënsht ndë Kungim
Krishti ende si Zotyn?
Se
Krishti ënsht Zotyn, e nieri bashk.
Qish
domethan hieja, e fëtyra ebukës, eevennës?
Domethan,
gjithë qish duket me syy, shia qi ndihet ndë goi: të bardhët, të madht, e gjith qishduket
e preket.
Ndën
fëtyrët bukës, etë venës à ënsht maa aty buka, e venna
ndë Sheintit
Kungim? Nuk ënshtaty maa as buk, as venn: se buka, e venna
përvërtyt atynefialëvet Krishtit nkthenet, endërronet ndë (10) Korpit, endë Gjakt
Jezu Krishtit.
Kur thehet
Sheinteja Hostie, à thehet ende Korpi i Krishtit?
Nuk
thenet Korpi i Krishtit; veçe ajò fëtyra, ehieia e bukës?
Kur nuk uthyeka Korpi i Krishtit, mbëtë
sijt an praa kaa membettun?
Jet
i ungjin mbë gjith të sillet an, e pies të Hosties: emeubaam ajonjimij grimca, ndë
gjith të sijt grim kishte me kien gjith ungjij Krishti i vërtet.
Si, e për qish arrësye ti beson se ënsht
Zotyn: se ënsht një
Zotyn i vetemi, se Ati, e Biri, e Shpierti
Sheint jen (11) tre vet, e nji Zotyn: se kushban mir, Zotyn jep gazemendin e Parrizit,
e kush ban keq, e çon nde mundimet Ferrit: Se Krishti ënsht Biri i Tinezot, e Zotyn
i vërteti, e u baa nieri për nee, e u mundue, e duiq mbë kryq, ani të tretën dit ungjall
së dvekuni, hippi mbë qiellt, ani kaa me ardhun dittes Gjyqit me gjukuem gjith jetten:
E se ndë Sheintit Sakrament te meshës, e ndë Kungim ënsht vet Krishti i vertet, e
gjith saa tiera kaffsh, qi kemi kallezuem nderi ketù? Gjith
ketò kaffsh fort mir, e me gjith zembër imbaa, e i bessonj per se na ikaa kallezuem
vel Zotyn i verteti, (12) qi nuk ngënjehet, as ngenjen: as mundet mengënjyem, as meu
ngenjyem.
Abesson
ti mirefilli, se Zotyn i kaakallezuem gjith atò kaffsh?
Bessonj mirëfilli, e perte vërtet se
Zotyn na i kaakallëzuem
ketò kaffsh, e gjith saa tiera qi na
mpson Sheinteja Feeia e Krishtit me i bessuem. Si, embë
qish arressye mundesh me dittun, se Zotyn i
kaakallezuom? E dij, e bessonj, se ashtu Zotyn na i kaa kallezuem, e na i
kaalanun
ndë Ungjillt sheint: e ashtu kan bessuem S. Pietri, e S. Pali, e S. Gioni, e S. Nikolli
i beekuem, e gjith (13) saasheinten: Evet Zotyn mete forta shenje, e mbrekullij të
mëdhaa kaa deshmuem se kejò ënsht Feeja e vertet qi na kaalan Krishti, e jasht nxoje
nukënsht tieter qi shelbon shpiertin, e gjan atë jet.
Qish duhet mebaam i Kërshteni përpara se të Kungohet?
Duhet mebaam trikaffsh: meu rëffyem ndë kioft ndë
ndonjimpkat:
duhet mekien ngjiennueshim paangrën, e paa pijm kurr gjaakaffsh prei mies natteie
nderi kur të Kungohet, duhet me kuituem se kush ënsht ai qi do me marrun ndë zembert
vet, e meu baam gati Kungimit metë madhe bes, e fee, me shpëres, etë (14) dashun të
Tinëzot: metëmadh të prungjet [prunjet], etë tiera të mira.
Qishduhet mebaam mbas Kungimit?
G. Duhet membettun ndë mosse nji xop
mot ndë kish tuedhan urat: duhet meju falun ndeers Zotit Krisht, seu denjue meia
nginjun Shpiertin eti me Korpit sheintenueshim të vet: duhet me lyppun të mirat qi
kaa nevoi për shpiertit vet, ende të Korpit; emaatepër meu rueitun fajesh, empkateshit.
Saa kaffshjente nevoishime përtuu reffyem mir?
G.
Peskaffsh: 1. Me kuituem fajet qikaa baam, tue sqyretuem kuitimet, fialët, etë
baammet. (15). 2. Meu peenduem gjith fajeshit, empkatteshit, sekemifëjyem Tenezon,
qi ënsht nji Zot aqie i mir, eileuduem. 3. Me përmëttuem me gjithzembër qimaa
kurrai memossi fëjyëm Tinëzot. 4. Gjith saa faje, empcatte të keet, me të madh
të prungjët e metë madhe të dereit gjith meia kallëzuom, e meia tfilluem Reffyesit.
5. Membaruem pendessën qitë jakeet urdhënuom Reffyesi. P. Kur duhenbaam këtò
kaffsh? G. Ato tri të parat, qi jen me skiyrëtuom vethen, meu penduom fajesh,
e me përmëtuem me mos ibaam maa kurrai, duhen baamoperpara setë veen meu rëffyem.
Se prashtu veem (16) perpara Reffyessit, mei reffyem gjith saa faje. Embas rëffimit
me baam pendessën. Qish ënsht dëtuer me bessuem gjithisilli
i kërshten?
Ansht dëtuer
membaitun, e me bessuom gjith qish mba e besson Sheinteia kish katolik, & Apostolike
Romës.
Qish
ënsht dëtuer maa para, e maa tepër me diitun gjithisilli i kërshten?
Gjith qish ënsht ndë Bessonj
mbë Tenëzon, ndë Urdhenimet Tinëzot, etë Sheintes kish: e ndë Atyn qiithon Pater Noster,
se ndë Kredo, e Bessonj mbë Tenëzon, ënsht gjith qish duhena mebessuom. Ndë Pater
Noster, o Atiyn, gjith qishkemi me shpëryem: Ndë (17) Urdhënimet Tinëzot, gjith qish
kemi me baam, e qishjemi dëtuer me uepëruom përurdhënit tii, e përhatrit tij, e për
shok[q]n, e fqinjën: Si duhena me dashtun Tenezot, e shokn, e fqinjën.
Qish ënsht maatepër mbaitun
me baam gjithisilli i Kërshten?
Ansht
detuer me mbaitun Urdhenimet e Tinëzot, etë Sheintes Kish.
Saajen Urdhenimet è Tinëzot?
Jen dhiet.
Thot
Zotyn: Unëjam Zotyn, Zotiyt, të mos keesh tieter Zot veçe meje. Mos merr emmënit
e Tinëzot ndë per goi përkafsh tëmbrazeta. Kuitou me shieintenuom te (18) Diel,
e festet, qi jen për të mbaitun. Ndeerò Print e tuu. Mos vrà. Mos kurvenò
Mos vidh emos kusserò Mos ban dëshmi rreeshim Mos Lakemò gruen e huei, as
burrën e huei. Mos lakëmò kurrgjaakaffsh të huei.
Saa
jenurdhënimet e Sheintes Kish?
Jenpes.
1. Me paam Meshen Sheinte për të Diel, e Fest tëurdhenuome
2.
Mengjenuom kreshmetemdhaa e Vengjillet, ememos ngran mishtë prenden, etë shetunden.
3. Meureffyem ndë mosse njiher ndë viet e meu kunguem (19) ndë mosse për Pashk 4.
Me mos baam darsm ndë mot lidhun: qi ënsht maa engiata e Diel ndo përpara, ndo mbas
festets shen Ndreut, nderi Uit sebeekuem: eprei sëparet dit ndë kreshm, nderi të Dielnebardh
mbas Pashke. 5. Me paguem te dhietënekishës si ënshtzakoni. P. Saa jen mpkattet
mortare qi jen krena, e ranja etëtierave ende? Jen shtat.
1. Madhështia
2. Lakemia. 3. Kurvenia 4. Mënia 5. Grykesia 6.
Emiri erressa ekeqe. 7. Pritessa me baam vepëratë mira. (20) P. Saa jen Sakramentet
e qishfruitbanjen ndë shpiert? G. Jenshtat. 1. Pagëzimi, qinaban të kërshten. 2.
Krezmimi qina epndihm mekien të kërshtentë vertet, etë fort ndë Fee 3. Sheinti
Kunghim, qinaelargon shpiertin mpkatesh, ena mbà ndë hirt, endë të dashunit Tinezot.
4. Pendessa, e Reffimi sheint, qi nai ndijen, ena hjek fajet prej Shpiertit. 5.
Voimi sheint ndë fillt morts, qina ep ndihm me duekun mir: e shumhere ndimon meu shendoshun
ende fëdigetsë korpit. 6. Urdhëni sheint i Pristenis, qina ep hir, endihm mei
baam, e (21) mei vepëruom mir, e si duhet punët, ekaffshët e Tinëzot. 7. Kunora,
e Martessa, qi ep ndihm mei lindun, emeirrittun fëmijn ndë paq, endëtë dashun, endë
tmeert Tinëzot. P. Te sijat jen maatë parat, e maatë mirat Urat? G. O Atiyn:
Falemi Mbrij: e Bessonjmbë Tenëzon. P. Si thuhen këto Urat? G. O Atiyn,
qi jee mbë qiellt. Sheintënnuom kiofft Emmënit tat. Ardht Regjenia jotte. U banft
vullundetia jotte, sikundërse mbë qiellt, ashtu mbë dheet. Bukëntan të përdiçmen epna
e sod, e nandiié neve dëtyrëttona, possinà ndiieim dëttorësettan. E mos na lè me raam
mbëtë keq. Pona lar-(22)-go së keq. Amen. ashtukioft. Falemi Mbri hirplotta, Zotyn
me tyy. Beekuemje përmbii gjith graa, e Beekuem Fruiti i barkuttit Jezus. Sheinteja
Mbrii, e Ama e Tinëzot luttu përnee faitorët tashti endë fiillt morts san. Amen. Bessonj
mbë Tenezon Atin e pushtueshim, Kriiuessin të qiells, e tëdheut. Embë Jezu Krishtin
Birn etii njitevetmin Zotin tan. Isilli uzuu përvërtyt Shpiertit Sheint, leu prei
Virgjinet Mbrij. Umundue ndën Poncin Pilat. Uvun mbë Kryq: duiq euvorrue. Sdrippi
mbii Ferr. Tetrettëndit ungjall së duekuni. Hippi mbëqiellt: Rri mbannet diatht Tinëzot
Atit pushtueshim. Andeika meardhun me (23) gjukuem tëgjall, e të duekun. Bessonj mbë
Shpiertin Sheint. Mbë Sheinten Kish Kattolik. Shoqieniin e sheintenet. Tëndëjyemit
e mpkattevet. Të ngjallmit mishit. Jettën epaasosme. Amen Ashtuqioft.
(24)
Si embëqish arressye gjithisilli i Kërshten, saatë mundet duhet përgjithdit me veperuom,
mee skuomjetten Kërshtenisht, Sikaaurdhennom Zottyn. Ndënate kurtë çonesh maapara
ban Kryq mball tuethan: Për Emmenit Atit, e Birit, e Shpiertit Sheint. Amen. O
i madhi Zot i verteti potë falinj zembërn, e Shpiertin tem. Mbassì të vishesh,
e të lanjish fetyrën bier mbë ghiunj: endë paçndonji kryq, ndo Figurë përparasai,
ethuoi megjithzembër: Po tefalem, o Zot i verteti, e po (25) të bindem, e potë
due me gjithzembër. Potë falem ndeers se me kee kriiuom, emekee cpërbleem, emëkebaam
tëjem i kërshten: emekeeruoitun këtë nat preindonji mortie sepaakuitueme. Tyy, o Zot,
poti falinj gjithkujtimet emia: epote luttem tëmeruoish sod, e përgjithhere prei gjith
fajesc, e mpcattesc. Ani mbas andai thuoi: O Atiyn Falemi Mbrii, e Bessonj mbë
Tënëzom. Kurtëzaansh fiill mebaam ndonji pun, ozyr, thuei njekshtù: O Zotti
imadh, eiverteti, une poebanj e potafalinj ketë pun teme, ekëtë mundim tem përndeert
tande: epma o Zot beekimntand. (26) Kurte duosh me ngrënbuk thuoi: O Zotti
i mëshëriershim, beekona neve, e keto ndere, e të mira të tua qi poduom meingrënnun,
qi të mbahena gjall metë shërbyem tyy. Për Emmenit Atit, e Birit, e Shpiertit Sheint.
Kurtë çohesh Tryesset perserii thuei. Pote falem ndeers, o i madhi Zot i pushtueshimi,
përgjithkëtë hae e përgjith të mirat tua: epnae hiirn, e ndihmën tande, qi me tonai
të mostë fëjenjim. Per Emmenit Atit etc. Kurtë vinj ndonji mendekeqe, ndonji tëndim,
thirri Tinëzot tuethan: Për Emmenit Atit, e Birit, e Shpiertit Seint. Amen. O
Zottiem i meshëriershimi, për me (27) mëshëriert tande, për Sheintit Emmenit tand,
mosmë leshio doret sote; të mos te fejinj. Kur të drozembëra, të mostë jesh ndë
ndonji fai, thuei mezembër të penduome: Ban më mëshërier, o Zot, për të madhet
mësheriert tande: popendohem megjith zembër se të kam fëjyem: e po përmettonj maa
para me kien dvekun, semaa me të fëjyem: Se potë due, o Zot, me gjithëzembër përmbiigjith
kaffsh. Ndë mengjes, mies ditt, embramenet kurtë ndienjish se bie kumbona: (ndo
ndë mos qioft kumbona mundesh prei vetje, segjithhere kaa ndies kush tae thot) ndënjiçasthuei:
(f. 28) Engjelli i Tinëzot jufal Zonjës shenë Mbrij: Krishtii u zuu ndëzembërt
sai përvërtyt Shpiertit Sheint. Falemi Mbrii etc. Nje Shërbëtoreia e Tinëzot,
mubanft mue, sithot fiala jotte. Falemi Mbrii etc. E Fiala e Tinëzotubaa nieri,
endenj ndërnee. Falemi Mbrii etc. Kiofsh leuduom Ati, e Biri, e Shpierti Sheint:
Si ishte sëpari, e tash, e përgjithjettët jettes. Amen. Kushnuk di meethan atë
urat, letëthoet nji o Atiyn, e nji Falemi Mbrii: ndo trii Falemi Mbrii. Kurtë
veeshmbramnet me raam, perparase të bijesh, bier mbë giunj, e thuoi: Po (29)të falem,
e potëbindem, o Zotyn i leuduomi, e potë due më gjithzember. Potë falem ndeers pergjith
ndere, e të mira, qi me keebaam, emaateper sod mbëkëtë ditt. E dritma menden tii njoh
fajet e mia: e te pendohem gjith sosh mezembërtë dereit. Mbas andai shtieri ndë
mend gjith kuitimet, e fialët, e tëmbaammet eassai ditt, ani pendou fort me gjithzember
gjithfajesh, tuethan: Banmë mësherier, o Zotiem, përtëmadhet mëshëriert tande:
po pendohem me gjithzembër setëkam fëjyem: e po përmëttonj me bes, e me fee mendihmët
tande me mostë jejyem maa, e meuruoitun gjith asso udhesh (30), e tëndimesh, qimenxitnjën
mbë mpkat. Se potë due përmbii gjithkaffsh. Potë luttem për laudit tand, ruoim këtënat
prei mortiet sëpaa kuituome, e se paa pritme, e prei gjith mpkattesh. Per Emmenit
Atit etc. Mbassi të biesh, ban kryq, ethuoi: Zotti i Shendritat nji i vetmi,
ei vërteti Zotyn, epma ndihmën tande, të dves mir, me nji mort Sheinte. Zonja e beekuome
e vërteta ndimom me gjith Sheintënit Qiells: eruoime gjithsë këqijash ketë natt, e
gjithhere, emaa tepër ndë fiilt morts sime. Amen. Per Emmenit Atit etc. (31) Kur
të thuhet, kioft lëvduom Jesu Krishti, pergjegji: gjithherekioft, ej en nji qind dit
ndiies. Kushtëthuoet: kioft beekuem Zonja ebeekuome, qi ënshtzannun paa mpkat:
kaa 100 viet ndiies. Kush te veen mbas Sheintit Sakrament kur shpihet të semunet:
kaa pes viet ndijes. Ekush nuk mundet me vottun vet, letëthoet nji Atiyn, e nji Falemi
Mbrii: ka 100 ditt ndëjes. Ditt e Diela, e tiera Fest, gjithisilli i Kërshten
maa fort se tiera ditt, duhet me leuduom, e me beekuom Tenezon: e maa fort mejuluttun,
e maa mezell. Prandai gjithtë kërshtenet, kur munden, e kurkan ku, kishn me baam (32)
mir me vottun endembë Vespera: duhet me vottun mbë Predikim, e mee shuem dittën ee
kretme nd’urat, endë vepera të mira: tueu rueitun fajesh, ememos punuem. Prindia
jen dë tuer mei rrittun, e mei mbaitun fëmiin evet ndë tmeert Tinezot, mei mpsuom
me luttun Tënëzotn, qishënsht nevoi, e qish duhet përtuu rëffyem mir, e meu Kunghuem:
e tiera kaffsh, qijen tëneuoishime përtë shelbuom. Jen dëttuer ende mei dërghuem
fëmiin mexan Doktrinën ekërshten te Prifti i Famulliis kurtë jaushpiegonj. Ekishte
me kien mehiie, e fort mir, qi jen than përsipëri tii zaan fëmija për mend, e (33)
tii thon faqe popullit: ashtu qi eata vet tii Diin, e ata qi nuk i kan Diittun, as
ndiem, tii ndienjin, e tii Diin.