Sot Kisha katolike përkujtoi Shenjtorët Nereu, Akileu e Pankraci, martirë
(12. 05. 06 R.V.)Nereu
e Akileu, sipas traditës, qenë dy ushtarakë të ushtrisë romake. Bëjnë pjesë në
grupin e ushtarakëve, me të cilët filloi “epoka e martirëve” nën Dioklecianin. Duke
i shërbyer tiranit e duke zbatuar pa asnjë kundërshtim urdhërat e tij, ata torturonin
çdo ditë “rebelët e krishterë”, siç quheshin nga paganët ndjekësit e fesë së re,
ardhur nga Lindja. Të mahnitur nga qëndrimi i patundur i martirëve të krishterë para
vdekjes, vendosën të ndiqnin shembullin e tyre. U kthyen në fenë e Krishtit. E si
morën guximin të shpallnin haptas se ishin të krishterë, u përjashtuan menjëhere nga
radhët e ushtrisë dhe u dënuan me vdekje, të cilën e përballuan me guxim e me gëzim.
Iu pre koka në Romë, nën perandorin Dioklecian, në vitin 304, e u varrosen në varrezën
e Domitilës në Ardeatina. Më pas, për nder të tyre, në Termet e Caracallës u lartua
një nga bazilikat e njohura romake. Simboli i tyre, ashtu si i të gjithë martirëve,
është palma. Basorelievi, që paraqet xhelatin duke i prerë kokën Shën Akileut
konsiderohet si vepra më e lashtë artistike, ardhur deri në ditët tona, dëshmi e martizimit
të të krishterëve të parë. Edhe historia e Shën Pankracit, që vdiq tepër
i ri nën Perandorin Dioklecian, i coptuar në amfiteatër nga një luan, është pasuruar
me shumë elemente legjendare, të cilat është vështirë t’i ndash nga e vërteta historike.
Sidoqoftë, është një nga shenjtorët më popullor, jo vetëm në Itali, por edhe jashtë
saj: njihet si Pajtor i Rinisë të Veprimit Katolik, ndërsa i janë kushtuar bazilika,
kisha e kuvende: bazilika e tij në Romë u ngrit nga Shën Gregori i Madh; kisha në
Londër, nga Shën Augustini i Canterburyt; madje iu kushtua edhe një stacion i metropolitanës
londineze; anglez ishte edhe Wisemman-i (Uajsman), autori i romanit të famshëm “Fabiola”,
përkthyer në gjuhën shqipe nga Imzot Vinçenc Prennushi, një nga personazhet kryesore
të të të cilit është pikërisht Shën Pankraci.