Việc kế vị tông đồ và sự hiệp thông với Giáo Hội Roma như dấu chỉ lòng trung thành
với truyền thống lòng tin tông truyền
Đức Thánh Cha Biển Đức XVI đã khẳng định như trên trong buổi tiếp kiến chung gần 50.000
tín hữu và du khách hành hương năm châu sáng thứ tư 10-5-2006. Trong bài huấn dụ về
đề tài ”Việc kế vị các Tông Đồ”, Đức Thánh Cha nói: ”Anh chị em thân mến. Trong hai
bài giáo lý vừa qua chúng ta đã suy gẫm về Truyền Thống Giáo Hội là gì, và chúng ta
đã thấy rằng Truyền Thống là sự hiện diện thường hằng sống động của lời nói và sự
sống của Chúa Kitô trong Giáo Hội. Nhưng để có thể hiện diện, lời nói cần đến một
người, một chứng nhân. Và như thế nảy sinh ra một tương quan hai chiều: một đàng là
lời nói cấn đến một người, nhưng người đó đàng khác là chứng nhân gắn bó với lời đã
được trao phó cho, chứ không phải do mình chế ra. Tương quan hai chiều giữa nội dung
của lời nói và cuộc sống của Chúa và người tiếp tục mang lời đó đi, là đặc thái của
Giáo Hội. Hôm nay chúng ta suy niệm về khía cạnh bản vị này của Giáo Hội.
Giáo
Hội bắt đầu do ý muốn của Chúa Giêsu. Chúa quy tụ chung quanh Ngài Mười Hai Tông Đồ,
diễn tả dân tương lai của Thiên Chúa rồi sai các vị ra đi tiếp tục con đường của mình
trong dòng lịch sử. Trung thành với sứ mệnh Chúa trao phó, trước hết các Tông Đồ tái
lập con số của mình bằng cách tuyển chọn Matthia, thế chỗ của Giuđa (x. Cv 1,15-26),
sau đó các vị kết hiệp các người khác vào trong các nhiệm vụ đã được trao phó cho
các vị để họ tiếp tục chức thừa tác của các vị. Vì thế, thánh Phaolô, người cũng đã
được Chúa Phục Sinh trực tiếp đặt làm tông đồ (x. Gl 1,1) đối chiếu Phúc Âm của ngài
với Phúc Âm của các vị (x. Gl 1,18) và lo truyền lại cho tín hữu những gì ngài đã
nhận được (x. 1 Cr 11,23; 15,3-4); và trong việc phân chia nhiệm vụ truyền giáo, có
những người khác được kết hiệp với các Tông Đồ, chẳng hạn như Barnaba (x. Gl 2,9).
Cũng như nguồn gốc của sứ mệnh tông đồ bao gồm một ơn gọi và việc được Chúa Phục Sinh
sai đi, ơn gọi và việc sai đi được thực thi trong sức mạnh của Thánh Thần, từ phía
các Tông Đồ, sẽ là con đường, qua đó chức thừa tác giám mục được trao phó cho các
người khác. Trong thế hệ thứ hai, chức thừa tác đó được gọi là thừa tác giám mục ”episcope”.
Tiếp tục bài huấn dụ ĐTC giải thích từ ”episcope” và nói: Trong tiếng hy lạp từ
”episcope” ám chỉ người có cái nhìn từ trên, việc giám sát từ trên, một người nhìn
và nhìn với con tim. Vì thế, trong thư thứ I thánh Phêrô gọi Chúa Giêsu là ”Mục Tử
Giám Quản, Người Canh giữ linh hồn anh chị em”. Và theo gương của Chúa Kitô Giám Mục,
Người Canh Giữ các linh hồn, các người kế vị các Tông Đồ đươc gọi là Giám Mục ”vescovi,
episcopi”, là những người được trao phó cho nhiệm vụ ”epicope”.
So sánh với
lúc đầu, dĩ nhiên hình dạng chính xác của chức ”epicope giám quản” sẽ tiến triển từ
từ cho tới lúc có được hình thái, như đã được thánh Ignazio thành Antiokia vào đầu
thế kỷ thứ II chứng thực với ba nhiệm vụ giám mục, linh mục và phó tế. Đó là sự phát
triển được hướng dẫn bởi Thần Khí của Thiên Chúa, là Đấng trợ lực Giáo Hội trong việc
phân định các hình thái đích thực của việc kế vị tông đồ, luôn được xác định một cách
tốt đẹp hơn, qua các kinh nghiệm đa diện và các hình thái đặc sủng và thừa tác hiện
diện trong các cộng đoàn kitô tiên khởi.
Như thế, việc kế thừa nhiệm vụ giám
mục được giới thiệu như bảo đảm cho sự kiên trì trong truyền thống tông đồ. Mối giây
nối kết giữa Giám Mục đoàn và cộng đoàn tiên khởi của các Tông Đồ trước hết được hiểu
trong sự tiếp nối lịch sử: sự tiếp nối của việc kế vị đó bảo đảm cho sự kiên trì của
đoàn tông đồ được quy tụ chung quanh Chúa Kitô trong cộng đoàn giáo hội hiện nay.
Nhưng sự tiếp nối cũng được hiểu trong nghĩa thiêng liên, vì sự kế nhiệm các Tông
Đồ trong chức thừa tác được coi như nơi có sự hoạt động và thông truyền đặc biệt của
Chúa Thánh Thần. Các xác tín đó vang vọng trong văn bản sau đây của thánh Ireneo thành
Lyon sống vào hậu bán thế kỷ thứ II: ”Truyền thống các Tông Đồ tỏ hiện trên toàn thế
giới; trong mọi Giáo Hội nó cho tín hữu thấy chân lý và chúng ta có thể kể ra các
giám mục đã do các Tông Đồ chỉ định trong Giáo Hội và các người kế nhiệm cho tới chúng
ta... Thật thế, các Tông Đồ muốn rằng các vị kế nhiệm ấy tuyệt đối toàn vẹn và không
chê trách được bằng cách thông truyền cho họ sứ mệnh rao giảng của mình. Nều các vị
đã hiểu điều đó một cách đúng đắn, thì sẽ được lợi ích lớn lao; nếu họ đã thất bại,
thì sẽ bị thiệt hại rất lớn” (Adversus haereses, III,3,1: PG 7,848).
Đề cập
đến vai trò của Giáo Hội Roma Đức Thánh Cha nói: ”Thánh Ireneo tập trung chú ý nơi
Giáo Hội cao cả, cổ xưa nhất và được mọi người biết tới, là Giáo Hội đã được hai Tông
Đồ vinh quang Pherô và Phaolô xây dựng và thành lập tại Roma”, bằng cách đề cao truyền
thống lòng tin, được các Tông Đồ truyền lại cho tới chúng ta ngày nay, qua các người
kế vị các Giám Mục. Như thế việc kế vị giám mục của Giáo Hội Roma trở thành đấu chỉ,
tiêu chuẩn và bảo đảm cho sự thông truyền lòng tin tông đồ liên tục không đứt quãng:
”Do nguyên lý đặc biệt, mọi Giáo Hội, tức tín hữu rải rác khắp mọi nơi khác phải quy
hướng về Giáo Hội này, vì chính trong nó Truyền Thống Tông Đồ đã luôn luôn được duy
trì... (Adversus haereses, III, 3,2: PG 7,848). Việc kế vị giám mục, được kiểm chứng
dựa trên sự hiệp thông với Giáo Hội Roma, như thế là tiêu chuẩn cho thấy các Giáo
Hội địa phương ở trong truyền thống lòng tin tông truyền, và qua con kênh này từ nguồn
gốc truyền thống ấy đã có thể đến được với chúng ta ngày nay. Với trật tự và với sự
kế vị đó, từ thời các Tông Đồ truyền thống trong Giáo Hội và việc rao giảng chân lý
đã tới được với chúng ta. Và đó là chứng tá đầy đủ nhất chứng minh cho thấy cùng một
lòng tin sống động của các Tông Đồ đã được duy trì và truyền lại trong chân lý” (ib,
III, 3,3: PG 7,851).
Theo các chứng tá đó của Giáo Hội cổ xưa, tính chất tông
đồ của sự hiệp thông giáo hội hệ tại lòng trung thành với lòng tin và việc thực hành
của các Tông Đồ, bảo đảm cho mối dây lịch sử và tinh thần của Giáo Hội Chúa Kitô.
Việc kế vị tông đồ của chức thừa tác giám mục là con đường bảo đàm cho sự thông truyền
trung thành chứng tá tông đồ. Điều các Tông Đồ diễn tả trong tương quan giữa Chúa
Giêsu và Giáo Hội thời khai sinh, cũng giống như điều các người kế vị trong chức thừa
tác diễn tả trong tương quan giữa Giáo Hội thời khai sinh và Giáo Hội ngày nay. Nó
không phải là một móc xích vật chất thuần túy, mà đúng hơn là dụng cụ mà Chúa Thánh
Thần dùng để làm cho Chúa Giêsu, là Đầu của dân Ngài hiện diện, qua những người được
truyền chức thừa tác qua việc đặt tay và cầu nguyện của các Giám Mục. Qua việc thừa
kế tông đồ Chúa Kitô đến với chúng ta; trong lời của các Tông Đồ và các người kế vị
chính Ngài nói với chúng ta; qua bàn tay của các ngài Chúa hành động trong các bí
tích; trong cái nhìn của các ngài là cái nhìn của Chúa bao bọc chúng ta và làm cho
chúng ta cảm thấy được yêu thương và đón nhận trong con tim của Thiên Chúa”.
Đa
số các đoàn hành hương đến từ nhiều giáo phận Italia và Đức. Bên cạnh các đoàn hành
Tây Âu và Bắc Mỹ là các đoàn hành hương Đông Âu như: 2000 tín hữu Ba Lan và hàng trăm
tín hữu Lituani, Cộng hòa Tchèques và Croat. Từ châu Mỹ Latinh có các nhóm hành hương
Mehico và Brasil. Từ Á châu có các đoàn hành hương Indonesia, Phi Luật Tân và Nam
Hàn. Hiện diện trong buổi tiếp cũng có 60 linh mục tu sĩ nam nữ Việt Nam đang tham
dự tuần tu đức tại Roma, do Đức Ông Giuse Đinh Đức Đạo, Giám đốc Trung Tâm Linh Hoạt
Truyền Giáo Quốc Tế, kiêm Giám Đốc Văn Phòng Phối Kết Mục Vụ Việt Nam hải ngoại, tổ
chức.