KHAI MẠC NĂM TƯ PHÁP 2006 TẠI TÒA THƯỢNG THẨM ROTA Ở ROMA

VATICAN. Hôm 28-1-2006, ĐTC Biển Đức 16 đã khai mạc năm tư pháp 2006 của tòa Thượng Thẩm Rota ở Roma.

Đây là 1 trong 3 tòa án của Tòa Thánh, và tòa này nhiệm vụ xét xử các vụ án từ cấp hai trở lên được đệ trình về Tòa Thánh cũng như xử những vụ do giáo luật và ĐTC ủy nhiệm. Phần lớn các vụ do tòa án cứu xét là các vụ xin tuyên bố hôn nhân vô hiệu. Hiện nay, đoàn thẩm phán của tòa này gồm 20 vị thuộc nhiều quốc tịch khác nhau, dưới sự hướng dẫn của vị niên trưởng là Đức Ông Antoni Stankiewicz, người Ba Lan. Gọi là Rota (quay vòng) vì các thẩm phán theo nhóm từng 3 người, theo lượt xét xử các vụ án.

Trong ngày khai mạc năm tư pháp, ĐTC đã tiếp kiến Đức Ông Niên trưởng Stankiewicz và thẩm phán đoàn, trước khi tiếp kiến chung các thẩm phán, luật sư và nhân viên các cấp của Tòa Thượng Thẩm Rota.

Lên tiếng trong dịp này, ĐTC kêu gọi các tòa án hôn phối của Giáo Hội tìm kiếm và phục vụ chân lý trong các vụ án hôn phối. Ngài bác bỏ quan niệm cho rằng có sự đối nghịch giữa giáo luật và mục vụ. Trong thực tế, có một điểm gặp gỡ cơ bản giữa giáo luật và mục vụ, đó là lòng yêu mến sự thật. Các vụ án hôn phối chủ yếu là một dụng cụ để kiểm chứng về sự thật của mối giây hôn phối: hôn phối giữa hai người có thành sự hay không. Mục đích của vụ án hôn phối không phải để làm cho đời sống của các tín hữu trở nên phức tạp một cách vô ích, nhưng chỉ là để phục vụ cho sự thật.. tuyên bố sự thật về sự hiện hữu hay không của mối giây hôn phối. Vì thế, mỗi hệ thống tố tụng phải nhắm đảm bảo sự khách quan, đúng lúc và hữu hiệu trong các quyết định của các thẩm phán.
ĐTC nhắc nhở rằng trong Giáo Hội, không có một vụ tố tụng nào nhắm chống lại phía bên kia, như thể gây cho họ một thiệt hại bất công. Mục đích không phải là để tước đoạt một thiện ích của một ai, trái lại để thiết định và bảo vệ quyền sở hửu của con người và các tổ chức.. Trong các vụ tố tụng hôn phối, đối tượng là tuyên bố sự thật về sự thành sự hay bất thành của một hôn phối. Vì thế, ta có thể nói rằng trong các loại tố tụng này, người yêu cầu tuyên bố về sự hữu hiệu hay bất thành của hôn phối chính là Giáo Hội.

Trong bối cảnh này, ĐTC nhắc đến giáo huấn của vị tiền nhiệm là Đức Giáo Hoàng Biển Đức 15, một nhà giáo luật nổi danh, đã buộc phải có tham dự của vị bảo hệ (difensor vinculi), người có nhiệm vụ bảo vệ mối giây của bí tích hôn phối, trong các vụ án tuyên bố hôn nhân vô hiệu.

ĐTC cũng nói đến mối liên hệ chặt chẽ giữa tình thương và sự thuật. Ngài cảnh giác rằng đức bác ái mục tử nhiều khi bị ô nhiễm vì những thái độ chiều theo lòng người, để rồi tuyên bố hôn nhân vô hiệu một cách quá dễ dàng. Thái độ này có vẻ là mục vụ, nhưng trong thực tế không đáp ứng thiện ích của cá nhân và của chính cộng đoàn Giáo Hội.
Sau cùng, ĐTC kêu gọi tất cả các vị làm việc tại các tòa án hôn phối Giáo Hội hãy trung thành tuân giữ Huấn thị Dignitas connubii, (Phẩm giá hôn nhân), ban hành năm 2005, như một cuốn chỉ nam về những qui luật phải giữa liên quan đến các vụ án hôn phối. Ngài không quên kêu gọi làm cho các vụ án hôn phối được tiến hành mau lẹ hơn.

CON SỐ CÁC VỤ ÁN HÔN PHỐI

rong phúc trình thường niên công bố hôm 28-1-2006: từ đầu năm đến cuối năm 2004, có 246 hồ sơ hôn phối được gửi đến Tòa Thượng Thẩm Rota ở Roma để được xét xử từ cấp 2 trở lên, trong số này có 163 vụ từ Âu châu, 73 từ Mỹ châu và 10 vụ từ Á châu. Các thẩm phán đã ban hành tổng cộng 289 phán quyết, trong đó có 141 án lệnh chung thẩm. 69 hôn phối được tuyên bố vô hiệu và 71 hôn phối được xác nhận hữu hiệu. Vì nhiều lý do, trong 1/4 các vụ án này, 1 trong 2 bên đã được miễn trả án phí. Tính đến cuối năm 2004, tòa Rota còn 1054 vụ án hôn phối phải cứu xét.

Phần lớn các hôn phối được tuyên bố vô hiệu, dựa trên khoản giáo luật số 1095, nói về những người thiếu khả năng tâm lý hoặc thiếu nhận thức về các nghĩa vụ hôn nhân. Phúc trình cũng nói đến một số trường hợp đặc biệt: chẳng hạn có vụ hôn phối bị tuyên bố vô hiệu vì người chồng quá lệ thuộc cha mẹ, đến độ không còn khả năng tự do chọn lựa, hoặc một trường hợp một người chồng có những hoạt động tính dục thái quá đến độ bệnh hoạn và làm xáo trộn đời sống tính dục của vợ chồng.

G. Trần Đức Anh, OP