Hiszpania: katedra czy meczet?

Kościół Katolicki uważa za problematyczne wspólne użytkowanie miejsc kultu przez chrześcijan i muzułmanów. Takie zdanie wyraził arcybiskup Michael Fitzgerald, przewodniczący Papieskiej Rady do spraw Dialogu Międzyreligijnego. Odniósł się w ten sposób do nacisków muzułmanów w Kordobie na zwrot części katedry, która kiedyś była meczetem. Słynna kordobańska „Mesquita” powstała pod koniec VIII wieku na fundamentach dawnego kościoła katolickiego. Przy jej budowie wykorzystano materiały pochodzące z innych świątyń chrześcijańskich, które zostały zniszczone w czasie najazdu Arabów na Półwysep Iberyjski. W 1523 roku meczet przemieniono na katedrę katolicką. Przejęcie świątyni przez chrześcijan stało się jednym z symboli rekonkwisty, czyli odzyskiwania ziem hiszpańskich przez rdzennych mieszkańców spod panowania arabskiego.

W samej Kordobie i okolicach mieszka zaledwie około 500 muzułmanów, którzy mają do dyspozycji jeden meczet. Jednak organizacje islamskie w Hiszpanii uważają, że dawny obiekt powinien wrócić do nich, przynajmniej w części. Już wcześniej próbowali oni wesprzeć swe żądania metodą faktów dokonanych. I tak, 3 marca po zakończeniu Mszy św. w katedrze, uczestnicy obradującego w Kordobie III Międzynarodowego Kongresu Kobiet Muzułmańskich usiłowali odprawić zbiorowe modły przed mihrabem (odpowiednik ambony w kościele) dawnego meczetu. Juan José Asenjo, biskup Kordoby, powiedział, że na razie nie odpowie na naciski ze strony grup muzułmańskich, które chcą odzyskać część Meczetu w Kordobie. Natomiast administracja kościelna katedry zwraca uwagę, że muzułmanie mają już swój meczet w Kordobie i że - jeśli tak im zależy na wspólnej modlitwie – to raczej powinni wstawić się za chrześcijanami – w tych krajach muzułmańskich, w których nie mają oni takich praw jak islam w Hiszpanii.

W sprawie katedry w Kordobie agencja Asianews zapytała arcybiskupa Michaela Fitzgeralda. Przewodniczący Papieskiej Rady do spraw Dialogu Międzyreligijnego oznajmił, że wbrew temu co twierdzą hiszpańscy muzułmanie, do Watykanu nie dotarła żadna oficjalna prośba w tej sprawie. Ponadto bezpośrednio odpowiedzialnym za korzystanie z katedry jest Kościół lokalny z jego biskupem.

Zdaniem arcybiskupa Fitzgeralda za podobnymi żądaniami stoi jakiś rodzaj historycznego rewanżyzmu, który nie służy pokojowemu współżyciu chrześcijan i muzułmanów. Owszem, istnieją miejsca modlitwy używane wspólnie przez różne wyznania, na przykład kaplice na lotniskach, jednak ich funkcjonowanie objęte jest pewną społeczną konwencją. Miejsce kultu należące do konkretnej wspólnoty religijnej – jak na przykład katedra w Kordobie – to zupełnie inna sprawa – stwierdził arcybiskup Fitzgerald. Zwrócił on jednocześnie uwagę, że za całą propozycją stały też władze miejskie. Starają się one zadowolić wszystkie grupy społeczne, ale często brakuje im teologicznej wrażliwości dla zrozumienia stanowiska Kościoła. „My też chcemy żyć w pokoju z osobami należącymi do innych wyznań – stwierdził przewodniczący Papieskiej Rady do spraw Dialogu Międzyreligijnego – jednak nie chcemy by nas przymuszano, manipulowano nami, czy nakłaniano do działań sprzecznych z zasadami naszej wiary”.

Z kolei zdaniem libańskiego islamologa ojca Samila Khalila, sprawa katedry w Kordobie jest bardzo znamienna dla aktywności muzułmanów w Europie. Jezuicki naukowiec w wypowiedzi dla agencji Asianews zwrócił uwagę na fakt, że wiele europejskich środowisk muzułmańskich żyje ostatnio duchem „islamskiej rekonkwisty” Starego Kontynentu. Z drugiej strony zachętą do takich postaw jest utrata tożsamości przez znaczną część Europejczyków. Z kolei ideę wzajemnej rewindykacji miejsc kultu, które niegdyś zmieniły „przynależność wyznaniową”, według ojca Khalila da się sprowadzić do absurdu. Na Bliskim Wschodzie istnieją przecież setki meczetów przerobionych z kościołów, które chrześcijanie mogliby rewindykować. Wystarczy przypomnieć takie budowle, jak Hagia Sophia w Stambule, Meczet Umajadów w Damaszku czy meczet Ibn Tulum w Kairze.

tc, M.Raczkiewicz CSsR, Madryt